Planowanie produkcji
Planowanie produkcji ma na celu określenie ilości towaru (wyrobu), który ma zostać wykonany w danym okresie czasu, założenia planistyczne podlegają zaś ciągłemu monitorowaniu pod kątem zdolności do wykonania zadania.
Nawet traktując problem czysto rozsądkowo i nie posiadając żadnej szczególnej wiedzy, zdajemy sobie więc sprawę, że stałe planowanie i monitorowanie działań produkcyjnych jest konieczne, by utrzymać proces wytwórczy na odpowiednim poziomie. W końcu wśród najistotniejszych celów planowania wymienić można maksymalne wykorzystanie zdolności produkcyjnej przedsiębiorstwa, minimalizację przestojów oraz optymalizację stanów magazynowych. Od razu warto wspomnieć, że planowanie produkcji jest jednocześnie zagadnieniem, które zdecydowanie wykracza poza obszar samej hali wytwórczej. Powinno ono być związane z tworzeniem koncepcji (strategii) działań całego przedsiębiorstwa, nie jest bowiem zawieszone w organizacyjnej próżni. Przeciwnie, jest powiązane z szeregiem innych kluczowych procesów i mechanizmów rządzących organizacją pracy oraz z wytyczaniem celów całej organizacji i jej kulturą organizacyjną.
Czy możliwym byłoby stworzenie planu produkcyjnego — obejmującego dłuższy okres — bez uwzględnienia trendów sprzedażowych czy planów marketingowych? Nie! Warto mieć na uwadze, że planowanie produkcji to nie tylko prosta wytyczna możliwości produkcyjnych danego przedsiębiorstwa rozłożona w czasie, ale złożony proces podporządkowany strategii biznesowej.
Od strategii do taśmy produkcyjnej
Innymi słowy, planowanie produkcji to przede wszystkim proces ściśle powiązany z projektowaniem działań strategicznych całego przedsiębiorstwa produkcyjnego. Punktem wyjścia w jego tworzeniu jest — najbardziej ogólna — prognoza sprzedaży, która zwykle powstaje w dziale marketingu. Przy tworzeniu prognoz bierze się pod uwagę m.in.: analizy rynku, plany poszerzenia oferty o nowe produkty, koncepcje kampanii promocyjnych oraz inne narzędzia, które są wykorzystywane przez przedsiębiorstwo do sterowania popytem. Stworzone prognozy są z kolei podstawą do przygotowania — bardziej uszczegółowionego — planu sprzedaży za który zwykle odpowiedzialne są działy handlowe. W firmach produkcyjnych jest on rozplanowaniem przychodów w czasie, swoistym zobowiązaniem (deklaracją), którą biorą na siebie wszyscy pracownicy (od kadry dyrektorskiej, po opiekunów handlowych) odpowiedzialni za prowadzenie działań sprzedażowych. Przy jego projektowaniu analizuje się oczywiście poprzednie okresy oraz prognozuje rozwój przedsiębiorstwa, powstaje on w podziale na tzw. grupy produktowe, które kadra projektuje na potrzeby wykorzystywanych kanałów sprzedaży, konkretnych działań promocyjnych etc. „Trzeci”, jeśli chodzi o stopień szczegółowości, jest plan produkcji — w nim liczą się konkrety, a podstawowe pytanie to „ile i jakich konkretnie produktów wytworzyć”. Tak więc, mimo że te trzy kategorie planów są ze sobą tak ściśle powiązane, to w oczach produkcji plan sprzedaży jest zazwyczaj zbyt ogólny. Sprzedaż jest bowiem w stanie podać (często zmienną w czasie) szacunkową wartość zbytego towaru (ale wciąż z dokładnością jedynie co do poszczególnych grup).
Dobry plan = plan zintegrowany w metodyce APICS
Choć, jak wynika z powyższego, poszczególne typy planów różnią się od siebie jeśli chodzi o przeznaczenie i stopień szczegółowości, to jednocześnie tworzą one charakterystyczne „etapy” procesu planowania i są ze sobą nierozerwalnie powiązane. Tak samo zresztą jak poszczególne działy firmy — od marketingu poczynając, przez dział sprzedaży, działy produkcyjne — na zaopatrzeniu kończąc. Z tego powiązania wynika jedna z idei procesu planowania, zw. planowaniem zintegrowanym. Polega ona właśnie na zaangażowaniu poszczególnych działów przedsiębiorstwa w tworzenie i wdrażanie wspólnych, powiązanych ze sobą planów. Działanie to ma na celu realizację strategii całej firmy, nie zaś pomniejszych interesów poszczególnych komórek firmy.
Realizacja zintegrowanego planu produkcji możliwa jest dzięki skoordynowaniu ze sobą z jednej strony planowania tzw. priorytetów, z drugiej zaś planowania zdolności. Do tych pierwszych zaliczamy:
- S&OP (Sales and Operations Planning) — Planowanie Sprzedaży i Operacji — planowanie w horyzoncie czasowym od 1 roku do 3 lat. Plan tworzony jest dla grup produktowych w układzie miesięcznym. Ewentualne przejście na planowanie indeksowe jest tu dopuszczalne, jeśli indeksów w ramach grup produktowych jest niewiele.
- MPS (Master Production Scheduling)— Główny plan produkcji — horyzont planistyczny obejmuje zazwyczaj okres 8 tygodni. Plan tworzony jest najczęściej dla konkretnych wyrobów, w układzie tygodniowym. MPS to swoisty „strażnik” S&OP — „ściąga” z niego informacje i przekazuje „niżej” — do MRP. Jego główną funkcją jest ustalenie realnego planu produkcji, godzącego popyt z siłami wytwórczymi.
- MRP (Material Requirements Planning) — Planowanie potrzeb materiałowych — podobnie jak w przypadku MPS, horyzont planistyczny obejmuje zazwyczaj okres 8 tygodni. Plan tworzony jest dla materiałów i półproduktów, zarówno zakupionych, jak i wytwarzanych. MRP uszczegóławia analizę RCCP, wykonaną na poziomie MPS. Głównym celem MRP jest więcej skonkretyzowanie zapotrzebowania na zasoby. Źródłem obliczeń dla ustalania potrzeb materiałowych jest MPS — planowanie odbywa się na jego podstawie.
Streamsoft Prestiż charakteryzuje się szerokimi możliwościami w zakresie tworzenia harmonogramu MPS/MRP. Rozwiązania proponowane w systemie umożliwiają pełną realizację idei planowania nadrzędnego.
Harmonogram MPS/MRP dla systemu Streamsoft Prestiż został zrealizowany w metodologii APICS. Opiera się na trzech źródłach popytu: prognozach, zamówieniach od odbiorców oraz zamówieniach wewnętrznych. Stanowią one podstawę do ułożenia głównego planu produkcyjnego. Ten zaś staje się źródłem dla określenia zapotrzebowania materiałowego oraz analizy możliwości zasobów produkcyjnych.
W „poczet” planowania zdolności wpisać należy z kolei:
- RP (Resource Planning) — Planowanie zasobów
- RCCP (Rough-cut Capacity Planning) — Zgrubne planowanie zdolności
- CRP(Capacity Requirements Planning) — Planowanie zdolności produkcji
Planowanie „poszczególnych” zdolności jest zawsze skorelowane z planem priorytetów na odnoszącym się do nich poziomie (patrz wykres). Celem ich konstruowania jest przede wszystkim weryfikacja realności (wykonalności) planów z kategorii priorytetów. Poza tym pomagają one w ich ewentualnej korekcie. Są przede wszystkim bardziej szczegółowe niż plany z kolumny priorytetów i analizują większą ilość danych.
Wyróżnikiem Streamsoft Prestiż jest fakt, że harmonogram MPS/MRP został w systemie oparty o jednen wspólny widok, który skupia w sobie możliwość planowania zarówno priorytetów, jak i zdolności produkcyjnych w ujęciu nadrzędnym i szczegółowym.
Dobry plan = plan dający się zrealizować
Podsumowując, zastosowanie zintegrowanego planu produkcji pozwala na zachowanie równowagi pomiędzy oczekiwaniami handlowców, marketingowców, finansistów, pracowników operacyjnych i logistyków. S&OP to narzędzie usprawniające planowanie i zarządzanie asortymentem. Dzięki jego wykorzystaniu możemy minimalizować nadmierne zapasy i optymalizować funkcjonowanie organizacji (zmniejszać koszty). Otwartym pozostaje pytanie: jak przeprowadzić w praktyce wszystkie założenia związane z planowaniem zintegrowanym? Arkusze Excel nie wydają się wystarczającą opcją. Po pierwsze, są one edytowane osobno w każdym z działów. Pracuje się na danych okresowo pobieranych lub wprowadzanych ręcznie, ciężko więc utrzymać ich aktualność i spójność. Po drugie, używając arkuszy nie jesteśmy w stanie przeliczać danych w odniesieniu do okresów poprzednich. To samo tyczy odniesień do planów poszczególnych działów (szczególnie jeśli wprowadzają dane w różniących się od siebie typach plików). Z gotowym rozwiązaniem przychodzi system ERP Streamsoft Prestiż.
ERP w służbie S&OP
Stosując go nie musimy się martwić o dostęp do bieżących i archiwalnych danych. System ERP gromadzi bowiem w bazie informacje o wszystkich transakcjach. Możemy prześledzić trendy z lat ubiegłych, sprawdzić aktualną sprzedaż, zapasy i stopień realizacji produkcji. Zyskujemy też bieżący dostęp do technologii, marszrut i BOM’ów, czyli do wszystkiego co potrzebne, by planować w pozostałych działach.
Ponadto Streamsoft Prestiż jest wyposażony w mechanizm, który pozwala konstruować powiązane ze sobą arkusze, podobne do tych przygotowywanych w programach kalkulacyjnych (oderwanych od systemów ERP). Każdy z działów definiuje arkusz planowania w uzgodnionym horyzoncie planistycznym: rok, miesiąc, kwartał, itp. Arkusze działów mają dostosowany poziom agregacji danych do możliwości poszczególnych działów. I tak dla marketingu i działu sprzedaży planowanie jest prowadzone na poziomie grup produktowych, produkcja z kolei planowana jest na poziomie indeksów produktowych. Co więcej, plany te są ze sobą powiązane, tzn. dział produkcji ma w swoim arkuszu zagregowany plan sprzedaży pobrany z arkusza działu sprzedaży. W arkuszach definiowane są kolumny wyliczające dowolne dane pomocnicze z okresów bieżących lub poprzednich oraz potrzebne do planowania wskaźniki. Arkusze są wyposażone w formuły definiowane przez użytkowników i wykorzystuje się je do przeliczania danych wg zadanych algorytmów. Plany definiowane w systemie ERP na bieżąco wyliczają postęp realizacji z transakcji, które są wprowadzane podczas sprzedaży czy raportowania z produkcji.
Streamsoft Prestiż umożliwia również rozłożenie ogólnego planu sprzedaży na planowane indeksy wyrobów gotowych. Jest to wykonalne za sprawą tzw. algorytmu deagregacji, który usprawnia określenie matematycznego modelu rozkładu planowanej sprzedaży zagregowanej w grupach produktowych. Analizuje się przy tym okresy poprzednie, często wielokrotnie dłuższe od okresu planowanego. W ten sposób następuje wstępne uśrednienie chwilowych odchyleń. Po deagregacji mamy w systemie opracowany plan produkcji. Daje on pełny obraz sytuacji, z jaką będziemy mierzyć się w planowanym okresie. Wychodząc od planu wyrobów gotowych, systemy ERP potrafią wyliczyć jakie mają pokrycie w półproduktach na planowaną ilość wyrobów gotowych. Dalej wyliczają jakie jest zapotrzebowanie na materiały i surowce (informacja ta ważna jest także dla działów zaopatrzenia).
Upraszczając: ostatecznie otrzymujemy jasną odpowiedź na pytanie czy mamy wystarczające moce produkcyjne, żeby wytworzyć tyle, ile deklaruje sprzedać dział handlowy.