BOM materiałowy – co to jest i jak wpływa na proces produkcyjny ?

BOM materiałowy (z ang. Bill of Materials) jest wykazem wszystkich składników potrzebnych do wytworzenia danego produktu (surowce, komponenty, półprodukty, podzespoły, elementy). Ma formę hierarchicznej – drzewiastej struktury i stanowi kompletny przepis na poprawne wykonanie wyrobu.

Na wygląd zestawienia BOM wpływa konstrukcja danego produktu. Im bardziej złożony wyrób, tym lista materiałów uwzględnia więcej poziomów, aby dokładnie odzwierciedlać jego kompletną budowę.

Tak więc w zależności od komponentów wyróżnia się 2 typy BOM:

• Single – Level bill o materials: do opisu struktury produktu wystarczy jeden poziom (bez informacji o półproduktach czy mniejszych elementach). Taki BOM stosuje się zazwyczaj przy prosto zaprojektowanych konstrukcjach.
  Dobrym przykładem jest krzesło, które składa się z siedzenia, oparcia oraz 4 nóżek. W tym przypadku gotowy wyrób – krzesło – znajduje się na poziomie 0, a pozostałe elementy na poziomie 1.
• Multi – Level bill of materials: wykaz stosowany do złożonych konstrukcji. Elementy zestawienia połączone są w relacji podrzędny – nadrzędny, a poszczególnym etapom odpowiadają kolejne poziomy hierarchii (półprodukty, elementy, podzespoły). Przykład? Rower, którego struktura może wyglądać tak:

    Poziom 0: Rower (wyrób główny)
    Poziom 1: Siodełko, rama, koło (półprodukt)
    Poziom 2: szprychy, opony (element)

Czasami BOM materiałowy dostarcza też informacji o ilości surowców potrzebnych do produkcji czy operacjach technologicznych koniecznych do wykonania przedmiotu (przydatne przy budowaniu marszrut). Poza tym zestawienie materiałów zawiera czasami dokładny opis i numer wyrobów w celu ich lepszej identyfikacji.

Lista materiałowa BOM ma zazwyczaj formę czytelnego graficznego wykresu, który uzupełnia schemat z opisem poszczególnych elementów wyrobu nadrzędnego. Czasami stosuje się też tabelę, gdzie dalsze składowe głównego produktu, np. podzespoły, można podejrzeć w rozwijanym menu. Wybór formy zależy przede wszystkim od potrzeb użytkownika, ale również możliwości narzędzia, w którym obsługujemy BOM.

Kilka dekad temu zestawieniami materiałów zarządzały systemy MRP. Narzędzia wykorzystywały dane o strukturach wyrobów (BOM) do obliczania ilości surowców niezbędnych do produkcji. Obecnie tę rolę przejęły nowoczesne IT, które powstały w toku rozwoju MRP – systemy ERP (z ang. Enterprise Resource Planning).

Przykładem jest Streamsoft Prestiż. System posiada rozbudowany moduł Zarządzania Produkcją, który pozwala na intuicyjne tworzenie wzorcowych list materiałowych. W systemie BOM można powiązać z kartotekami, co przyspiesza przeszukiwanie słowników BOM.
Istnieją 2 rodzaje takich powiązań.

• Główny: jedna kartoteka ma tylko jeden główny BOM
• Alternatywy: uniwersalny BOM powiązany z wieloma listami materiałowymi

BOM bezpośrednio z programu CAD

Funkcjonalność systemu pozwala też na import pełnej struktury produktu z programu CAD do bazy ERP. Najczęściej drzewo konstrukcji jest przenoszone bezpośrednio z pliku utworzonego w CAD.

Warto zaznaczyć, że Streamsoft Prestiż posiada specjalny system alertów, które informują osoby odpowiedzialne za przygotowanie produkcji o przeniesieniu BOM do bazy ERP. Przekłada się tona szybszy start produkcyjny.