Koszty produkcyjne – z czego się składają i jak je zmniejszać ?

Koszty produkcyjne obejmują wartości wszystkich środków związanych z wytwarzaniem produktów oraz procesów okołoprodukcyjnych. Np. tych związanych z zarządzeniem jednostką produkcyjną czy promocją wyrobów.

Wyróżnia się 2 rodzaje kosztów produkcyjnych:

• Koszty bezpośrednie
• Koszty pośrednie

To koszty poniesione na działalność operacyjną. Innymi słowy, dotyczą one bezpośrednio zlecenia produkcyjnego i informują, ile kosztuje wytworzenie wyrobu, w tym jakie były koszty pracy wszystkich zasobów zaangażowanych w produkcję. Wielkość kosztów bezpośrednich zależy od wielkości produkcji.

Poniżej przykłady kosztów bezpośrednich:

• Koszty materiałów: surowca i materiałów głównych
• Koszty wynagrodzeń: dla pracowników bezpośrednio zaangażowanych w produkcję – np. operatorów maszyn itp.
• Koszty zużycia narzędzi: np. użytkowania maszyn produkcyjnych – zakupionych lub wynajętych.
• Inne koszty bezpośrednie, np. koszt pochłoniętej energii.

Ten rodzaj kosztów produkcyjnych uwzględnia np. koszty utrzymania całej produkcji, czy firmy i nie dotyczy bezpośrednio realizacji zlecenia produkcyjnego.

Do kosztów pośrednich zalicza się:

• Koszty wydziałowe: czyli płace i narzuty na wynagrodzenia pracowników niezwiązanych bezpośrednio z procesem produkcji, np. pracowników administracji. Zalicza się do nich także odpisy amortyzacyjne środków trwałych, m.in. maszyn. Koszty wydziałowe uwzględniają też środki poniesione na naprawę i konserwacje urządzeń.
• Koszty ogólne zarządu: w części wydzielonych w ramach nich kosztów ogólnoprodukcyjnych. Przykład? Koszty utrzymania miejsc, w których przechowuje się produkty – magazyny.
• Koszty sprzedaży: czyli koszty generowane przez procesy promocyjne i te związane ze sprzedażą produktu. Np. koszty transportu, czy wyładunku i załadunku.
• Koszty zakupów: środki poniesione na zakup materiałów, np. paliwo, kiedy surowce przewieziono na koszt firmy produkcyjnej.

Koszty uzyskiwania przychodu dzielą się też na koszty zmienne oraz stałe, czyli takie, które idą w górę lub w dół w zależności do zmiany wielkości wolumenu produkcji.

Koszty zmienne rosną wraz ze wzrostem skali produkcji, a maleją, kiedy produkcja staje się mniejsza. Do tego rodzaju kosztów zaliczamy np. surowce, energię czy czas pracy maszyn.

Przykład? Większe zużycie surowca do wytworzenia unikalnego zlecenia lub większa liczba roboczogodzin.

W odróżnieniu od kosztów zmiennych, wartość kosztów stałych pozostaje taka sama niezależnie od zmiany wielkości produkcji. Jednak może się zmieniać, kiedy firma wprowadza np. nową technologię, energooszczędną maszynę lub inny model zarządzania firmą. Na ich wartość wpływa także zmiana warunków gospodarczych, np. większa cena najmu budynku firmy. Do kosztów stałych zalicza się też wartość ubezpieczeń, które pracodawca regularnie opłaca.

Przez to, że koszty stałe mogą wzrastać lub maleć na przestrzeni dłuższego okresu dzieli się je na:

• koszty bezwzględnie stałe: czyli te, które zawsze pozostają takie same, np. odpisy amortyzacyjne
• koszty skokowo stałe: np. koszty wynajmu większego magazynu, w związku z powiększeniem firmy. Zalicza się do nich także zatrudnienie nowych pracowników.

Szacowanie kosztów produkcyjnych to czynność złożona i indywidualna dla każdego przedsiębiorstwa. O ile łatwo wskazać kilka podstawowych kategorii, to wiele z nich zależy od rodzaju działalności firmy.

Dlatego inaczej wygląda to np. w branży odlewniczej, a inaczej w branży tworzyw sztucznych, gdzie np. oprócz wartości wynagrodzeń, bierze się pod uwagę zmiany cen surowca. Na tę całość mają dodatkowo wpływ zmiany gospodarcze (np. inflacja), które także wpływają na koszty produkcji.

Poza tym większość firm zna ogólne koszty produkcji, ale nie potrafi wskazać wartości konkretnych składników, np. kosztów energii.

W przedsiębiorstwach produkcyjnych pojawia się też kwestia produkcji w toku, czyli części produkcji, która nie została ujęta w końcowym bilansie, np. miesięcznym, bo wciąż trwa. Utrudnia to uzyskanie pełnego obrazu kosztów firmy.

Znając dokładne koszty produkcji, a zwłaszcza wartość konkretnych składników, łatwiej zdecydować, które z nich obniżyć i wprowadzić odpowiednie zmiany, aby zwiększyć produktywność firmy, np. kupić tańsze surowce czy maszyny. Pozwala to też ustalać korzystniejsze ceny produktów i skuteczniej organizować strategię sprzedażową firmy.

Wyobraź sobie, że koszty produkcji przewyższają zysk ze sprzedaży. Co wtedy ? Może się to skończyć np. obniżeniem ceny sprzedaży i dać ujemny wynik brutto, bo firma zacznie sprzedawać towar po cenach niższych niż koszt produkcji.

Jak tego uniknąć?

Dzięki obserwacji, analizie, poprawnym kalkulacją oraz odpowiednim systemom IT, które wspierają te działania.

Koszty produkcyjne można obliczyć przy pomocy tzw. Technicznego Kosztu Wytworzenia (TKW), który sumuje koszty pośrednie i bezpośrednie. Rozwiązanie gromadzi dane na różnych składnikach i pozwala porównywać wyniki z różnych okresów produkcji. Taki rodzaj kalkulacji kosztów oferuje system Streamsoft Prestiż z rozbudowanym modułem Zarządzania Produkcją. To rozwiązanie wybrało już ponad 500 firm produkcyjnych.

Elastyczny algorytm systemu pozwala użytkownikom wybierać tylko te kategorie, które są zgodne z indywidualną polityką przedsiębiorstwa. Dzięki temu można łatwo wyliczać TKW nawet w tak wymagających branżach, jak np. tworzywa sztuczne.  Potwierdzają to referencje firm, które wdrożyły to rozwiązanie.

Wzór na obliczenie TKW zapisuje się na poziomie Technologii Produktu. Przy każdym zleceniu można korzystać z tych wartości lub korygować konkretne składniki wyceny. Oznacza to, że algorytm na TKW może dobierać indywidualnie – w zależności od zlecenia.

System pozwala porównywać koszt planowany z kosztem rzeczywistym w odniesieniu do zlecenia produkcyjnego, w którym ustalony jest normatyw. Informacje o normatywie pobierane są z technologii – w przypadku produkcji powtarzalnej, importowalnych struktur BOM z plików wygenerowanych z programów CAD lub ręcznie szykowane przez technologów w plikach Excel – dla produkcji jednostkowej.

Porównanie następuje automatycznie po rozliczeniu przez produkcję zlecenia produkcyjnego.

A co z produkcją w toku?

Streamsoft Prestiż pozwala także na skuteczne rozliczanie produkcji w toku. Jak?
Dzięki systemowi meldunków zwrotnych.

Meldunki zwrotne to rozwiązanie, które ułatwia rozliczanie produkcji w toku dzięki informowaniu o aktualnym poziomie zaawansowania zlecenia. Pracownicy składają meldunki zwrotne za pomocą dotykowych intuicyjnych paneli.

Meldunek bazuje na ilości materiałów zużytych do produkcji lub innych kategoriach, które zdefiniował użytkownik. Po złożeniu meldunku system generuje dokument RW – na ilość materiałów zużytych przy konkretnym zleceniu produkcyjnym. Stanowi to podstawę jego rozliczenia.

Dostępna jest też Aplikacja Mobilna Streamsoft Prestiz mobile. Rozwiązanie pozwala śledzić poziom postępu zlecenia i nierozliczone meldunki zwrotne na ekranie smartfona. Posiada intuicyjny system widgetów, które użytkownik obsługuje za pomocą tapnięć.

Mniejsze koszty produkcyjne prowadzą do większych zysków przedsiębiorstwa. Jednak koszty produkcyjne należy wcześniej obliczyć i przeanalizować. Skutecznym sposobem jest użycie wyceny TKW. Taki sposób obliczeń oferuje np. system ERP Streamsoft Prestiż, który stosuje w tym celu elastyczny algorytm.

Rozwiązanie jest odpowiednie nawet dla najbardziej wymagających branż i uwzględnia zmiany wywołane warunkami ekonomicznymi. Poza tym oferuje też możliwość sprawnego rozliczenia produkcji w toku, co daje firmie pełny obraz kosztów produkcyjnych.