Amortyzacja liniowa czy degresywno-liniowa?

Odpisów amortyzacyjnych co do zasady dokonuje się od wartości początkowej środków trwałych:

• począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym środki trwałe wprowadzono do ewidencji oraz
• do końca tego miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z ich wartością początkową, lub w którym postawiono je w stan likwidacji, zbyto lub stwierdzono ich niedobór.

Wartość początkową ustala się zgodnie z zasadami określonymi w art. 22g ust. 1 ustawy o PIT w zależności od sposobu pozyskania środków trwałych (np. zakup, otrzymanie w darowiźnie, wytworzenie we własnym zakresie). Odpisów amortyzacyjnych można dokonywać w równych ratach co miesiąc albo w równych ratach co kwartał, albo jednorazowo na koniec roku podatkowego.

Podatnicy dokonują wyboru jednej z metod amortyzacji dla poszczególnych środków trwałych przed rozpoczęciem ich amortyzacji, a wybraną metodę stosuje się do pełnego zamortyzowania danego środka trwałego (art. 22h ust. 2 ustawy o PIT). Wybór metody amortyzacji jest bardzo ważny, ponieważ raz wybranej metody amortyzacji nie można później zmienić, a zastosowana metoda amortyzacji wpływa na to jakie kwoty odpisów amortyzacyjnych zostaną zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w danym roku podatkowym, co z kolei ma wpływ na wysokość dochodu lub straty. Warto zatem zapoznać się z mechanizmem działania poszczególnych metod amortyzacji i podjąć przemyślaną decyzję jaką metodę amortyzacji wybrać w odniesieniu do każdego środka trwałego wprowadzanego do ewidencji.

Podstawową metodą amortyzacji, którą można stosować do każdego rodzaju środków trwałych jest amortyzacja liniowa. Metoda ta zakłada, że składnik majątku podlegający amortyzacji ulega równomiernemu zużyciu przez cały okres jego użytkowania, przez co odpisy amortyzacyjne są równe. Odpisy amortyzacyjne dokonywane są przy zastosowaniu stawki amortyzacyjnej z Wykazu rocznych stawek amortyzacyjnych stanowiących załącznik. nr 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Roczna stawka amortyzacyjna wskazuje jaką część wartości początkowej środka trwałego można zaliczyć w ciężar kosztów uzyskania przychodów w ciągu jednego roku poprzez dokonane odpisy amortyzacyjne. Stosując amortyzację liniową, roczny odpis amortyzacyjny ustalany jest jako iloczyn stawki amortyzacyjnej wynikającej z wykazu rocznych stawek amortyzacyjnych oraz wartości początkowej środka trwałego. Przykładowo jeżeli roczna stawka amortyzacyjna wynosi 20%, a wartość początkowa środka trwałego 100 000 zł, to roczny odpis amortyzacyjny wynosi 20 000 zł. (20% x 100 000 zł = 20 000 zł), czyli w ciągu jednego roku w kosztach podatkowych można ująć kwotę 20 000 zł z tytułu amortyzacji tego środka trwałego. Skoro roczny odpis amortyzacyjny wynosi 20 000 zł, to odpis miesięczny wynosi 1 666,67 zł (20.000 zł : 12 miesięcy).

Obowiązujące przepisy zakazują zmiany metody amortyzacji w trakcie dokonywania odpisów amortyzacyjnych, warto jednak mieć na uwadze, że podatnicy stosujący metodę liniową amortyzacji środków trwałych mają możliwość zmiany stawki amortyzacyjnej w trakcie amortyzacji. Dla środka trwałego amortyzowanego metodą liniową dopuszczalna jest zmiana stawki amortyzacyjnej z zastrzeżeniem stawek wynikających z Wykazu rocznych stawek amortyzacyjnych. Zmiany stawki dokonuje się począwszy od miesiąca, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji, albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego.

Kolejną metodą stosowaną do amortyzacji środków trwałych jest metoda degresywna. Podatnicy mogą wybrać amortyzację degresywną wyłącznie dla środków trwałych zaliczonych do grupy 3-6 i 8 KŚT oraz środków transportu, z wyłączeniem samochodów osobowych. Metoda ta zakłada, że  zużycie środka trwałego następuje w szybszym tempie na początku okresu jego używania. Odpisy amortyzacyjne w początkowych okresach użytkowania środka trwałego są wyższe od tych ustalanych przy zastosowaniu metody liniowej, a później stopniowo maleją. Szybciej niż w przypadku metody liniowej dochodzi także co całkowitego zamortyzowania środka trwałego.

Metoda degresywna polega na zastosowaniu podstawowej stawki z Wykazu rocznych stawek amortyzacyjnych określonych w załączniku nr 1 ustawy o PIT, podwyższonej o współczynnik nie wyższy niż 2,0, przy czym:

• w pierwszym roku używania środka trwałego odpisy amortyzacyjne naliczane są od jego wartości początkowej;
• w kolejnych latach odpisy amortyzacyjne naliczane są od tzw. wartości netto środka trwałego ustalonej na początek kolejnych lat używania środka trwałego, czyli od wartości początkowej pomniejszonej o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne,
• począwszy od roku podatkowego, w którym roczna kwota amortyzacji określona przy dalszym stosowaniu metody degresywnej byłaby niższa od rocznej kwoty amortyzacji ustalonej według metody liniowej, przechodzi się na metodę liniową i środek trwały do pełnego zamortyzowania jest amortyzowany liniowo.

Jeżeli roczna stawka amortyzacyjna wynosi 20%, a wartość początkowa środka trwałego 100 000 zł, to

• stosując metodę degresywną i maksymalny współczynnik podwyższający 2.0., roczny odpis amortyzacyjny w pierwszym roku używania środka trwałego wynosi wówczas 40 000 zł (2.0 x 20% x 100 000 zł = 40 000 zł).
• W drugim roku amortyzacji odpisu dokonuje się od wartości 60 000 zł (100 000 zł – 40 000 zł = 60 000zł), a więc roczny odpis amortyzacyjny wynosi 24 000 zł (2.0 x 20% x 60 000 zł = 24 000 zł).
• W trzecim roku amortyzacji roczny odpis amortyzacyjny przy zastosowaniu metody degresywnej byłby niższy niż przy amortyzacji metodą liniową, dlatego przechodzi się na metodę liniową, aż do pełnego zamortyzowania składnika majątku.