Pracownik na zwolnieniu lekarskim a wygaśnięcie umowy o pracę

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465 zwana dalej Kodeksem Pracy) wskazuje jednoznacznie, iż osoby, które zawarły stosunek pracy nabywają prawa pracownicze.

Prawa pracownicze wynikające z Kodeksu Pracy to m.in.:

• prawo do świadczenia pracy w określonym systemie pracy,
• prawo do urlopu wypoczynkowego, innych urlopów okolicznościowych (ojcowski, na żądanie, wychowawczy, z tytułu ślubu, pogrzebu członka rodziny i wiele innych),
• prawo do otrzymania odprawy emerytalnej, rentowej, pośmiertnej czy wobec zakończenia, przerwania współpracy z pracodawcą,
• prawo do ustawowej minimalnej stawki za pracę oraz określonego, terminowego otrzymywania wynagrodzenia,
• prawo do otrzymywania wynagrodzenia z tytułu przepracowanych nadgodzin czy godzin nocnych i nie tylko,
• prawo do wynagrodzenia chorobowego,
• wiele pozostałych praw.

Osoba zatrudniona na umowę o pracę posiada tytuł do ubezpieczeń (społecznych, zdrowotnych) w ZUS – wynikający właśnie ze stosunku pracy.

To skutkuje tym, że ma prawo (wynikające właśnie z tytułu do ubezpieczeń ZUS, jakim jest stosunek pracy) do świadczeń chorobowych, macierzyńskich, rodzicielskich, opiekuńczych, innych.

Każda osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę posiada prawo do wynagrodzenia chorobowego. Zgodnie z art. 92 Kodeksu Pracy  za czas niezdolności za pracę przysługują pracownikowi określone świadczenia pieniężne

5 W przypadku, gdy pracownik przedłoży pracodawcy zwolnienie lekarskie niedotyczące wypadku w drodze do pracy:

• za pierwsze 33 dni choroby w ciągu roku kalendarzowego, albo
• za pierwsze 14 dni choroby w ciągu roku kalendarzowego w przypadku pracownika, który ukończył 50 rok życia

– otrzymuje od pracodawcy wynagrodzenie chorobowe.

Od 34 dnia choroby albo od 15 dnia choroby wypłatę świadczenia (wynagrodzenia) chorobowego przejmuje ZUS.

Co jeszcze warto dodać?

Mówi o tym art. 8 ustawy z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2023 r. poz. 2780,  zwanej dalej ustawą o świadczeniach chorobowych).

Zasiłek chorobowy przysługuje pracownikowi (ubezpieczonemu), który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania umowy o pracę (ubezpieczenia chorobowego).

Niemniej często zdarza się, że pracownikowi kończy się umowa, albo zostaje ona wypowiedziana przez jedną ze stron a przed końcem umowy pracodawca otrzymuje zwolnienie lekarskie. Co wtedy? Mowa tu o pracodawcy zatrudniającego do 20 pracowników.

W sytuacji, gdy okres niezdolności do pracy przekracza ostatni dzień świadczenia pracy (umowy o pracę), to za okres trwania niezdolności do pracy tylko do ostatniego dnia pracy (umowy) pracodawca wypłaca:

• wynagrodzenie chorobowe łącznie 33 dni w danym roku kalendarzowym jeżeli pracodawca jeszcze nie wypłacił w danym roku wynagrodzenia chorobowego, oraz
• od dnia następnego po ostatnim dniu pracy wypłatę świadczenia przejmuje ZUS.

Drugi przypadek dotyczy okresu niezdolności do pracy, który także przekracza ostatni dzień świadczenia pracy (umowy o pracę, ale za ten okres świadczenie wypłaca już ZUS, bowiem wcześniej pracodawca wypłacił już wynagrodzenie chorobowe za pierwsze 33 dni choroby w danym roku kalendarzowym.

Pracownik pracuje na podstawie umowy o pracę od na czas określony od dnia 01.01.2024r. do 31.10.2024r. Przed końcem okresu zatrudnienia pracownik zachorował. Pracownik nie ukończył 50 roku życia.

Jeszcze przed upłynięciem terminu umowy tj. dnia 27.10.2024r. pracodawca otrzymał zwolnienie lekarskie tego pracownika trwające od 27.10.2024r. do 05.11.2024r.

Co w takim wypadku?

Pracodawca jest zobligowany do wypłacenia wynagrodzenia chorobowego za okres od 27.10.2024r. do 31.10.2024r. (jeżeli jeszcze w danym roku nie wyczerpał 33 dni wynagrodzenia chorobowego).

Za pozostałe dni wypłatę świadczenia przejmuje ZUS. Natomiast pracodawca bez zbędnej zwłoki, a najlepiej od razu po otrzymaniu zwolnienia lekarskiego, powinien wystawić zaświadczenie Z-3 i przesłać go do ZUS.

W nawiązaniu do art. 7 ustawy o świadczeniach chorobowych zasiłek chorobowy przysługuje też osobie zatrudnionej na podstawie stosunku pracy, która stała się niezdolna do pracy (zachorowała) po ustaniu (zatrudnienia) tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała:

• nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego,
• nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego – w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby.

Jeżeli więc pracownik zachoruje w trakcie zatrudnienia (na chorobę inną niż zakaźną) a okres niezdolności do pracy trwa nieprzerwanie minimum 30 dni, to pracownik zachowuje prawo do zasiłku chorobowego także po ustaniu zatrudnienia i to za cały okres niezdolności do pracy).

Jest jednak jeden warunek – niezdolność do pracy musi powstać nie później niż 14 dni przed ustaniem stosunku pracy (ustaniem tytułu ubezpieczenia chorobowego), albo nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego – w razie choroby zakaźnej.

Należ podkreślić, że wszelkie okresy trwania zasiłku chorobowego (okres trwania choroby za który należny jest zasiłek chorobowy, a nie wynagrodzenie chorobowe) ZUS wlicza do jednego okresu niezdolności do pracy i to niezależnie od przyczyny tej niezdolności (rodzaju choroby). Oczywiście należy pamiętać o ewentualnych przerwach, które mogą się pojawić pomiędzy tymi okresami – wtedy okresy zasiłkowe należy ustalać zgodnie z powyższymi zasadami.

Trzeba też wspomnieć, że gdy po ustaniu zatrudnienia nastąpi przerwa pomiędzy kolejnym zwolnieniem lekarskim (nawet 1 dzień), wówczas były już pracownik musi przesłać swoje zwolnienie lekarskie do oddziału ZUS właściwego ze względu na swoje miejsce zamieszkania oraz druk Z-10 a więc oświadczenie o ubieganiu się o zasiłek chorobowy lub świadczenie rehabilitacyjne po ustaniu zatrudnienia lub z tytułu ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego.

Należałoby podkreślić jeszcze jedną bardzo ważną kwestię. Występują przypadki, w których po ustaniu zatrudnienia pracownik nie otrzyma zasiłku chorobowego. O co konkretnie chodzi?

Bywają sytuacje, w których gdy okres trwania zwolnienia lekarskiego przekracza ostatni dzień zatrudnienia, to pracownik nie otrzyma z ZUS zasiłku chorobowego. Jak to możliwe?

Na mocy art. 13 ust. 1 ustawy o świadczeniach chorobowych zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy powstałej w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, jak i z tytułu niezdolności do pracy powstałej po ustaniu tytułu ubezpieczenia, nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego w poniżej przedstawionych przypadkach.

Zwolnienie lekarskie, którego okres trwa w ostatnim dniu zatrudnienia, dalej wymaga od pracodawcy dopełnienia wspomnianych wyżej obowiązków. Warto znać powyższe zasady z uwagi na to, iż okoliczności sytuacji chorobowych pracowników mogę być odmienne. Może też zdarzyć się, że pracownik nie będzie świadom, iż po ustaniu zatrudnienia nie zachował prawa do zasiłku.