Zasiłek chorobowy przedsiębiorcy

Przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą mogą ubiegać się o zasiłek chorobowy na okoliczność niezdolności do prowadzenia działalności wobec zaistniałej choroby.

Jednakże, aby przedsiębiorca w ogóle mógł otrzymać zasiłek chorobowy, musi przesłać do ZUS zgłoszenie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

W kontekście powyższego należy podkreślić, iż w przypadku gdy przedsiębiorca podlega pod:

• ulgę na start – wówczas opłaca tylko składkę zdrowotną a więc nie podlega w ogóle ubezpieczeniu chorobowemu,
• ZUS preferencyjny – wtedy może zgłosić się do dobrowolnego chorobowego ale wysokość zasiłku chorobowego będzie liczona od niskiej podstawy na ubezpieczenie chorobowe, która od lipca do grudnia 2024r. wynosi 1.290,00 zł,
• Mały ZUS Plus – wtedy może zgłosić się do dobrowolnego chorobowego ale wysokość zasiłku chorobowego będzie zależna od podstawy na ubezpieczenie chorobowe,
• Standardowy (minimalny) ZUS – wtedy może zgłosić się do dobrowolnego chorobowego, a wysokość zasiłku chorobowego będzie zależna minimalnej podstawy na ubezpieczenie chorobowe, która w roku 2024 wynosi 4.694,40 zł.

Przedsiębiorca, który dokonał zgłoszenia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, nie może skorzystać z zasiłku chorobowego już od 1-ego dnia zgłoszenia. Obowiązuje go tzw. okres wyczekiwania. Mówi o tym art. 4 ustawy z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2023 r. poz. 2780).

Przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą od 1 marca 2024r. Z tym dniem zgłosił się także do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

Okres 90 dni nieprzerwanego dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego kończy się w dniu 29 maja 2024r. Począwszy od 30 maja 2024r. przedsiębiorca ma już prawo do wnioskowania o zasiłek chorobowy w przypadku zachorowania.

Przy tej okazji warto wspomnieć, iż do okresu dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego wliczają się też okresy poprzedniego ubezpieczenia chorobowego np. z umowy o pracę lub zlecenia. Warunkiem jest jednak to, aby przerwa pomiędzy zakończeniem jednego ubezpieczenia chorobowego (wykonywania pracy) a rozpoczęciem dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, nie była większa niż 30 dni.

Zasada przerwy pomiędzy ustaniem i rozpoczęciem na nowo ubezpieczenia chorobowego dłuższej niż 30 dni nie obowiązuje, gdy przerwa ta powstała ona na skutek:

• urlopu bezpłatnego,
• urlopu wychowawczego,
• czynnej służby wojskowej odbywanej przez żołnierza niezawodowego.

Powyższe oznacza, że wymienione okresy przerw przedsiębiorca może wliczyć do łącznego okresu podlegania pod ubezpieczenie chorobowe nawet, gdy przerwa była dłuższa niż 30 dni.

Przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą od 30 stycznia 2024r. Z tym dniem zgłosił się także do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

Przed otwarciem działalności, czyli od 1 stycznia 2019r. do 31 grudnia 2023r., przedsiębiorca pracował na podstawie stosunku pracy. Z tytułu umowy o pracę podlegał pod m.in. obowiązkowe ubezpieczenie chorobowe.

Z uwagi na nieprzekroczenie 30 dni pomiędzy zakończeniem a rozpoczęciem kolejnego ubezpieczenia chorobowego, przedsiębiorca ma prawo do zasiłku już od 30 stycznia 2024r. (od 1-ego dnia).

Art. 4 ww. ustawy wskazuje także, że bez okresu wyczekiwania, czyli już od 1-ego dnia, prawo do zasiłku chorobowego przysługuje:

• absolwentom szkół lub uczelni lub osobom, które zakończyły kształcenie w szkole doktorskiej, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów, lub zakończenia kształcenia w szkole doktorskiej,
• jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy,
• ubezpieczonym obowiązkowo, którzy mają wcześniejszy co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego,
• posłom i senatorom, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji,

funkcjonariuszom Służby Celnej, którzy przyjęli propozycję pracy i stali się pracownikami w jednostkach organizacyjnych Krajowej Administracji Skarbowej.

O zasiłek chorobowy mogą ubiegać się przedsiębiorcy, którzy mają okres 90 dni nieprzerwanego podlegania pod ubezpieczenie chorobowe. To jednak nie wszystko.

Na dzień rozpoczęcia okresu choroby (widniejący na zwolnieniu lekarskim) nie posiada zaległości w składkach ZUS, a jeżeli posiada, to są one równe lub niższe niż 1% minimalnego wynagrodzenia, czyli 43 zł.

Gdy jednak przedsiębiorca posiada zadłużenie w ZUS powyżej 1% minimalnej, wówczas do dnia spłaty zadłużenia nie nabędzie prawa do otrzymania zasiłku chorobowego.

Termin na złożenie zaświadczenia Z-3b albo wniosku ZAS-53 upływa przed 6-tym miesiącem od ostatniego dnia okresu, za który zasiłek przysługuje.

Co więcej, gdy niezgłoszenie roszczenia o wypłatę zasiłku nastąpiło z przyczyn niezależnych od przedsiębiorcy, termin 6 miesięcy liczy się od dnia, w którym ustała przeszkoda uniemożliwiająca zgłoszenie roszczenia.

Po ustaleniu czy przedsiębiorca ma prawo do zasiłku chorobowego należy go po prostu obliczyć. W jaki sposób? Metodologię wraz z opisem w prosty sposób zaprezentowano w poniższym przykładzie.

Przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą od 5 marca 2020r. Od 1 października 2022r. opłaca pełny ZUS według stawki minimalnej. Od początku opłaca też dobrowolne ubezpieczenie chorobowe.

Przedsiębiorca od 1 lipca 2024r. do 7 lipca 2024r. zachorował. 1 lipca 2024r. udał się do lekarza, który stwierdził chorobę i wypisał zwolnienie lekarskie na ww. 7 dni.

Obliczenia do przykładu nr 1:

• w pierwszej kolejności przedsiębiorca ustala okres chorobowy, z którego będzie brana pod uwagę podstawa chorobowa,

 Podstawa minimalnego ZUS (na ubezpieczenia społeczne – emerytalne, rentowe, chorobowe) w roku:

• 2024 wynosi 4.694,40 zł.
• 2023 wynosi 4.161,00 zł.

Podstawę chorobową stanowi średnia podstaw chorobowych z ostatnich 12-stu miesięcy kalendarzowych. Liczenie wstecz należy jednak rozpocząć od miesiąca poprzedzającego miesiąc rozpoczęcia choroby.

Podstawa chorobowa będzie liczona za okres od lipca 2023r. do czerwca 2024r.

• znając już podstawę i okres, za który została ona pobrana, przedsiębiorca potrąca z niej składki ubezpieczenia społecznego (emerytalne, rentowe, chorobowe finansowane przez ubezpieczonego), stanowiące 13,71% z podstawy chorobowej,

4.694,40 zł – (4 694,40 zł x 13,71%) = 4 050,80 zł

4.161,00 zł – (4 161,00 zł x 13,71%) = 3 590,53 zł

• jak już wyżej wspomniano podstawę chorobową przedsiębiorca ustala na podstawie 12 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia choroby,

3 590,53 zł x 6 miesięcy roku 2023 = 21 543,18 zł

4 050,80 zł x 6 miesięcy roku 2023 = 24 304,80 zł

Łącznie 45 847,98 zł.

• obliczamy średnią podstawę z ostatnich 12 miesięcy

45 847,98 zł / 12 miesięcy = 3.820,67 zł

• otrzymaną średnią dzielimy przez 30 dni

3.820,67 zł / 30 dni = 127,36 zł

• zasiłek choroby wypłacany jest przez ZUS w wysokości 80% od średniej (dziennej)

127,36 zł x 80% = 101,89 zł

101,89 zł x 7 dni choroby = 713,23 zł

Przedsiębiorca za okres od 1 lipca 2024r. do 7 lipca 2024r. otrzyma 713,23 zł zasiłku chorobowego brutto.

Kwota brutto oznacza, że potrącony zostanie jeszcze podatek dochodowy w wysokości 12%.

Ustawodawca surowo traktuje przedsiębiorców, którzy dopuścili się niżej wymienionych zachowań, a które zostały wyszczególnione w art. 15, art. 16, art. 17 ww. ustawy.

Przedsiębiorca po prostu traci prawo do zasiłku chorobowego, o czym w szczegółach mówi poniższa tabela.

Przyczyny utraty prawa do zasiłku chorobowego
Utrata prawa do zasiłku	Powód utraty zasiłku
Zasiłek chorobowy nie przysługuje ubezpieczonemu za cały okres niezdolności do pracy	Niezdolność do pracy powstała na skutek umyślnego przestępstwa lub wykroczenia popełnionego przez tego ubezpieczonego
Zasiłek chorobowy nie przysługuje za okres pierwszych 5 dni tej niezdolności	Niezdolność do pracy powstała na skutek nadużycia alkoholu
Zasiłek chorobowy nie przysługuje za cały okres tego zwolnienia	Ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia
	Zaświadczenie lekarskie zostało sfałszowane