Ulga na złe długi w podatku VAT występuje już od wielu lat i służy jako narzędzie do odzyskania podatku VAT należnego zawartego na fakturze sprzedaży, która została nieopłacona.
Ulga na złe długi w VAT dotyczy więc sprzedawców prowadzących działalność gospodarczą, którzy nie otrzymali zapłaty za fakturę wystawioną z tytułu dokonanej sprzedaży towarów lub świadczenia usług. Na co zwrócić uwagę stosując ulgę na złe długi w VAT? Na co uważać? Na te i wiele innych pytań odpowiedziano w niniejszej publikacji.
W tekście znajdziesz
- Czym jest ulga na złe długi na gruncie podatku VAT?
- Kto może skorzystać z ulgi na złe długi w VAT?
- Wszystkie warunki wykorzystania przez sprzedawcę ulgi na złe długi w VAT
- Ulga na złe długi na gruncie VAT w praktyce – słowo o terminie 90 dni braku zapłaty i przedawnieniu należności
- W jakim miesiącu ująć korektę z tytułu zastosowania ulgi na złe długi w VAT?/a>
- Ulga na złe długi na gruncie VAT – sytuacja dłużnika i względem dłużnika
Czym jest ulga na złe długi na gruncie podatku VAT?
Ulga na złe długi funkcjonuje zarówno na gruncie podatku PIT, ale i na gruncie podatku VAT. Ulga na złe długi w podatku VAT to pewna preferencja skierowana w stronę sprzedawcy (wierzyciela).
Przedsiębiorca – czynny podatnik VAT zbywa towary lub usługi kontrahentowi, wystawia fakturę sprzedaży, rozlicza i opłaca podatek VAT od tej sprzedaży, ale nie otrzymuje zapłaty od kontrahenta.
W tym momencie można zastosować właśnie narzędzie ulgi na złe długi w VAT.
Ulga ta pozwoli sprzedawcy odzyskać zapłacony już podatek VAT z tytułu sprzedaży towarów lub usług, za którą nie otrzymał zapłaty.
Regulacje ulgi na złe długi znajdują się w art. 89a ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2024 r. poz. 361 zwanej dalej ustawą o VAT) oraz 89b ustawy o VAT.
Kto może skorzystać z ulgi na złe długi w VAT?
Z ulgi na złe długi w VAT może skorzystać wyłącznie czynny podatnik VAT, który dokonał zbycia towarów lub usług, wystawił fakturę sprzedaży, rozliczył i zapłacił podatek VAT od tej sprzedaży i nie otrzymał zapłaty.
Podatnik (sprzedawca) ma prawo w ewidencji JPK_V7X pomniejszyć już wykazany i zapłacony podatek VAT należny (oraz podstawę opodatkowania) z tytułu dokonanej sprzedaży na terytorium Polski, jeżeli nieściągalność wierzytelności (niezapłaconej faktury) została uprawdopodobniona.
A co to znaczy, że nieściągalność wierzytelności (należność wynikająca z niezapłaconej faktury) została uprawdopodobniona?
Nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną, w przypadku gdy wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze.
Powyższy przepis, iż sprzedawca (wierzyciel) ma prawo, ma możliwość, a nie obowiązek, skorzystania z ulgi na złe długi w VAT.
Jeżeli czynny podatnik VAT, który dokonał zbycia towarów lub usług, wystawił fakturę sprzedaży, rozliczył i zapłacił podatek VAT od tej sprzedaży i nie otrzymał zapłaty, chce odzyskać zapłacony VAT, to może wykorzystać właśnie ulgę na złe długi.
W tym celu musi sprawdzić czy minęło 90 dni od terminu płatności określonego na:
- fakturze,
albo
- umowie
Przykład 1
Przedsiębiorca będący czynnym podatnikiem VAT prowadzi działalność gospodarczą polegającą na sprzedaży opon samochodowych. Jednemu z kontrahentów sprzedał 2 komplety opon i wystawił dnia 27.08.2024r. fakturę sprzedaży z terminem płatności 04.09.2024r. na sumę 4.000 zł netto, 920 zł VAT, 4.920 zł brutto.
Przedsiębiorca przez 3 miesiące nie otrzymał zapłaty. Zdecydował, iż skorzysta z ulgi na złe długi w VAT. W tym celu ustalił czy minęło 90 dni od dnia upływu terminu płatności z faktury.
90 dni minęło dnia 03.12.2024r.
W tym dniu przedsiębiorca ma prawo do ujęcia w ewidencji sprzedaży JPK_V7X ulgę na złe długi w VAT w postaci korekty in minus kwoty 4.000 zł netto, 920 zł VAT, 4.920 zł brutto.
Przedsiębiorca całą wartość faktury netto, VAT, brutto ujmuje ze znakiem minus w ewidencji sprzedaży JPK_V7X za pomocą dowodu wewnętrznego podając powód opodatkowania – art. 89a ustawy o VAT i wpisując podstawowe elementy faktury.
To skutkuje tym, że odzyskuje wcześniej zapłacony VAT.
Sprzedawca (wierzyciel) ma prawo skorzystać z ulgi na złe długi w VAT. Może z tego prawa nie skorzystać. Dłużnik ma obowiązek dokonać u siebie korekty in plus z tytułu ulgi na złe długi, niezależnie od tego czy z tej ulgi skorzysta sprzedawca (wierzyciel).
Wszystkie warunki wykorzystania przez sprzedawcę ulgi na złe długi w VAT
Przedsiębiorca, będący czynnym podatnik VAT, może skorzystać z ulgi na złe długi na gruncie podatku VAT, jeżeli:
- nieściągalność wierzytelności została uprawdopodobniona – wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze,
- na dzień poprzedzający dzień złożenia ewidencji i deklaracji JPK_V7X, w której sprzedawca ujmuje ulgę na złe długi jest on czynnym podatnikiem VAT,
- od daty wystawienia faktury dokumentującej sprzedaż towarów lub usług nie upłynęły 3 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.
Powyższe warunki odnoszą się do sytuacji, gdy kontrahent (odbiorca) jest czynnym podatnikiem VAT.
Jeżeli kontrahent (odbiorca) jest podatnikiem zwolnionym z VAT, albo konsumentem, to poza wyżej wymienionymi warunkami, muszą być spełnione dodatkowe warunki:
- wierzytelność została potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego
lub
- wierzytelność została wpisana do rejestru długów prowadzonego na poziomie krajowym
lub
- wobec dłużnika ogłoszono upadłość konsumencką na podstawie odrębnych przepisów.
Ulga na złe długi, a więc pomniejszenie zapłaconego podatku VAT ze sprzedaży, dotyczy tylko sprzedaży krajowej, a więc dokonanej na terytorium RP i opodatkowanej podatkiem VAT. Ulga na złe długi nie znajduje więc zastosowania do sprzedaży towarów lub usług korzystającej ze zwolnienia z opodatkowania VAT, ale i na rzecz kontrahentów zagranicznych nieposiadających siedziby na terytorium RP.
Należy jeszcze podkreślić jedną niezwykle ważną kwestię:
Z ulgi na złe długi nie skorzysta sprzedawca będący czynnym podatnikiem VAT, jeżeli należność z tytułu nieopłaconej faktury uległa przedawnieniu. Na mocy art. 118 ustawy z dnia 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2024 r. poz. 1061), jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi:
- 6 lat,
- 3 lata dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Ulga na złe długi na gruncie VAT w praktyce – słowo o terminie 90 dni braku zapłaty i przedawnieniu należności
Sprzedawca może skorzystać z ulgi na złe długi w VAT, jeżeli nie otrzymał należności za sprzedaż towarów lub usług w okresie 90 dni od dnia upływu terminu płatności z faktury lub z umowy, a więc tylko wtedy, kiedy nieściągalność zapłaty należności została uprawdopodobniona.
Co to oznacza w praktyce?
Nieściągalność wierzytelności (należności) uważa się za uprawdopodobnioną, jeżeli nie została ona:
- uregulowana,
lub
- zbyta w jakiejkolwiek formie.
– w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze.
Sprzedawca może użyć ulgi na złe długi w VAT, gdy w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, nie otrzymał zapłaty za fakturę.
Może też zastosować ulgę, jeżeli nie sprzedał tej należności, bowiem ma prawo sprzedać daną należność innemu kontrahentowi, albo do firmy windykacyjnej.
Sprzedawca koryguje wtedy podstawę opodatkowania i podatek VAT należny z niezapłaconej faktury. Dokonuje korekty in minus na kwotę z faktury netto i VAT.
Firmy windykacyjne nie tylko prowadzą postępowanie windykacyjne w imieniu sprzedawcy (wierzyciela), ale też niekiedy skupują całą (albo część) należności, czyli pełnie praw do egzekwowania zapłaty już na swój rachunek.
Jeżeli firma windykacyjna albo kontrahent wykupi należność od sprzedawcy, to przejmuje pełnię praw do tej należności. Wchodzi w rolę sprzedawcy.
Jeżeli natomiast przed upływem 3 lat sprzedawca skorzystał z ulgi na złe długi w VAT, a następnie po upływie tych 3 lat dłużnik jednak zapłacił należność, wówczas wierzyciel (sprzedawca) i tak ma obowiązek dokonać korekty w deklaracji i ewidencji JPK_V7X i zwiększyć podstawę opodatkowania i podatek VAT należny od otrzymanej zapłaty.
W jakim miesiącu ująć korektę z tytułu zastosowania ulgi na złe długi w VAT?
Ulga na złe długi w VAT (korekta in minus podstawy opodatkowania i podatku VAT należnego) po stronie wierzyciela powinna być ujęta:
- tylko w przypadku, gdy dłużnik nie uregulował po 90 dniach należności z tytułu sprzedaży towarów lub usług i jednocześnie należność nie uległa przedawnieniu, czyli nie minęło 3 lat,
oraz
- w okresie, w którym nieściągalność wierzytelności (należności) uważana jest za uprawdopodobnioną (nie została ona zapłacona lub sprzedana w czasie 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze).
Ulga na złe długi na gruncie VAT – sytuacja dłużnika i względem dłużnika
Art. 89b ustawy o VAT mówi jasno, że gdy przedsiębiorca – nabywca będący czynnym podatnikiem VAT nie zapłaci za fakturę dotyczącą nabycia towarów lub usług na terytorium RP w terminie 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, wtedy ma obowiązek ująć w ewidencji i deklaracji JPK_V7X korekty (in minus) odliczonego wcześniej podatku VAT naliczonego.
Dłużnik ma więc obowiązek, a nie dowolność, w zakresie korekty in minus odliczonego podatku VAT naliczonego z nieopłaconej po 90 dniach faktury.
Wierzyciel ma natomiast prawo, możliwość a nie obowiązek. Co więcej może tego dokonać, kiedy dłużnik jest:
- czynnym podatnikiem VAT,
- podatnikiem zwolnionym przedmiotowo albo podmiotowo z VAT,
- konsumentem (osobą fizyczną nieprowadzącą działalności).
Z punktu widzenia wierzyciela jest to o tyle wygodne, że nie musi on już wielokrotnie sprawdzać statusu VAT dłużnika:
- na dzień dokonania sprzedaży towarów lub usług (otrzymania zaliczki)
oraz
- na dzień użycia (u wierzyciela) korekty ulgi na złe długi.
Tylko wierzyciel musi być czynnym podatnikiem VAT na dzień poprzedzający dzień złożenia ewidencji i deklaracji JPK_V7X w której zostanie zastosowana przez niego ulga na złe długi w VAT.
Z ulgi na złe długi ma prawo skorzystać wierzyciel nawet w czasie, kiedy w stosunku do dłużnika prowadzone jest postępowanie:
- upadłościowe,
- restrukturyzacyjne,
- likwidacyjne.
Natomiast gdy sprzedaż towarów lub usług była dokonana na rzecz podatnika zwolnionego z VAT lub konsumenta, wtedy ulga na złe długi w VAT może być przez wierzyciela zastosowana, ale tylko gdy:
- wierzytelność została potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego
lub
- wierzytelność została wpisana do rejestru długów prowadzonego na poziomie krajowym
lub
- wobec dłużnika ogłoszono upadłość konsumencką na podstawie odrębnych przepisów.
Musi być spełniony jeden z 3 powyżej wymienionych warunków i wtedy wierzyciel (sprzedawca) ma prawo do zastosowania ulgi na złe długi w VAT, a więc ma prawo odzyskać zapłacony już VAT należny z dokonanej sprzedaży towarów lub usług za którą nie otrzymał należności.
Końcowo warto dopowiedzieć, że gdy dłużnik jest w trakcie postępowania upadłościowego, restrukturyzacyjnego albo likwidacyjnego, wierzyciel powinien pospieszyć się z dochodzeniem wierzytelności. W pierwszej kolejności bowiem zaspokajane są zobowiązania zaległości z tytułu wynagrodzeń, następnie z tytułu składek ZUS, potem z tytułu podatków, następnie kredytów, dopiero potem z tytułu zobowiązań wobec kontrahentów.
Krzysztof Ulicki
Główny Księgowy
Krzysztof Ulicki
Główny Księgowy