Dokonywanie transakcji w walucie obcej co do zasady wiąże się koniecznością ustalania różnic kursowych. Przedsiębiorcy rozliczający według skali podatkowej lub podatkiem liniowym, zobligowani do prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (PKPiR) ustalają różnice kursowe na zasadach określonych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 24c), przy czym występują dwa rodzaje różnic kursowych.
Pierwszy rodzaj to różnice kursowe wynikające z przeprowadzanych transakcji gospodarczych (np. sprzedaży lub zakupu towarów lub usług). Drugim rodzajem są różnice kursowe od własnych środków pieniężnych zgromadzonych w walucie obcej.
Transakcyjne różnice kursowe
Transakcyjne różnice kursowe powstają, gdy wartość danej transakcji po przeliczeniu na polską walutę w momencie jej przeprowadzenia jest inna, niż w momencie zapłaty. Należy mieć na uwadze, że każdą przeprowadzoną transakcję wyrażoną w walucie obcej rozlicza się odrębnie w celu ustalenia różnicy kursowej. W zależności od kursów walut mogą powstać dodatnie lub ujemne różnice kursowe, które odpowiednio zwiększają przychody lub koszty podatkowe.
W celu ustalenia różnic kursowych należy dokonać odpowiedniego przeliczenia na złote przychodu lub kosztu wyrażonego w walucie obcej oraz otrzymanej lub dokonanej zapłaty w walucie obcej.
Przychody w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu. Do przeliczenia faktury sprzedaży wyrażonej w walucie obcej stosuje się zatem kurs średni ogłaszany przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu. Z kolei koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień ich poniesienia. Do przeliczenia faktury zakupu wyrażonej w walucie obcej stosuje się więc kurs średni ogłaszany przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu.
Zgodnie z art. 24c ust. 2 pkt 1 i ust. 3 pkt 1 ustawy o PIT różnice kursowe przy transakcji sprzedaży w walucie obcej powstają, gdy wartość przychodu należnego wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski jest:
- niższa od wartości tego przychodu w dniu jego otrzymania, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia – dodatnie różnice kursowe;
- wyższa od wartości tego przychodu w dniu jego otrzymania, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia – ujemne różnice kursowe.
Na mocy natomiast art. 24c ust. 2 pkt 2 i ust. 3 pkt 2 ustawy o PIT różnice kursowe przy transakcji zakupu w walucie obcej powstają, gdy wartość poniesionego kosztu wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote, według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, jest:
- wyższa od wartości tego kosztu w dniu zapłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia – dodatnie różnice kursowe,
- niższa od wartości tego kosztu w dniu zapłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia – ujemne różnice kursowe.
Różnice kursowe od własnych środków pieniężnych
Drugim rodzajem różnic kursowych, które mogą wystąpić przy prowadzeniu Podatkowej Księgi Przychodów i Rozchodów są różnice kursowe od własnych środków pieniężnych zgromadzonych w walucie obcej, w tym także na rachunku bankowym. Różnice kursowe od własnych środków pieniężnych są wynikiem wpływów i wypływów środków na tym rachunku, a powstają w przypadku, gdy faktycznie zastosowany kurs waluty z dnia wpływu środków pieniężnych jest inny niż kurs waluty faktycznie zastosowany z dnia wypływu tych środków.
W tym przypadku także trzeba mieć na uwadze, że każdą przeprowadzoną transakcję wyrażoną w walucie obcej rozlicza się odrębnie w celu ustalenia różnicy kursowej.
Ewidencjonowanie różnic kursowych w PKPiR
W przepisach rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia Podatkowej Księgi Przychodów i Rozchodów nie zawarto odrębnych regulacji dotyczących sposobu dokumentowania różnic kursowych. Stosuje się zatem ogólne reguły ewidencjonowania zdarzeń w Podatkowej Księdze Przychodów i Rozchodów.
Różnice kursowe dokumentowane są odrębnymi dowodami księgowymi, spełniającymi wymogi określone w art. 11 ust. 3 pkt 3 rozporządzenia. Dowód powinien zawierać więc co najmniej następujące dane:
- określenie wystawcy,
- datę wystawienia dowodu oraz datę lub okres dokonania operacji gospodarczej, której dowód dotyczy,
- przedmiot operacji gospodarczej i jego wartość,
- podpis osoby uprawnionej do prawidłowego udokumentowania operacji gospodarczych.
Dodatkowo dowód powinien zostać oznaczony numerem lub w inny sposób umożliwiający powiązanie dowodu z zapisami księgowymi dokonanymi na jego podstawie.
Dodatnie różnice kursowe w PKPiR ewidencjonuje się w kolumnie 8 „Pozostałe przychody”. Ujemne różnice kursowe wpisuje się natomiast w kolumnie 13 „Pozostałe wydatki”.
Prowadząc PKPiR należy mieć na uwadze, że różnic kursowych nie można ewidencjonować w księdze „per saldo”, czyli poprzez ujęcie różnicy między sumą dodatnich różnic kursowych a sumą ujemnych różnic kursowych powstałych w danym miesiącu. Zapisów dotyczących różnic kursowych dokonuje się w odrębnych pozycjach PKPiR, pod datą powstania każdej różnicy kursowej.
Karolina Szopa
Księgowa
Karolina Szopa
Księgowa