Co to jest podatek u źródła? Takie pytanie często pada z ust osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, którzy są podatnikami podatku dochodowego od osób fizycznych PDOF.
Zdarza się, że oni nabędą np. usługę od osób fizycznych prowadzących działalność, której siedziba (miejsce zamieszkania tej osoby) mieści się poza terytorium RP.
Co w takim wypadku?
Kogo dotyczy podatek u źródła?
Zanim zostanie wyjaśnione, czym jest podatek u źródła, warto spojrzeć od innej strony – kto mu podlega?
Podatek u źródła dotyczy polskich nierezydentów podatkowych, a konkretnie przychodów osiąganych na terytorium RP przez polskich nierezydentów podatkowych. Którzy to podatnicy?
Zgodnie z art. 3 ust. 2a ustawy z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2025 r. poz. 163 zwanej dalej ustawą o PDOF) polscy nierezydenci podatkowi to osoby fizyczne, które nie mają na terytorium RP miejsca zamieszkania i przez to podlegają opodatkowaniu podatkiem u źródła tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium RP (ograniczony obowiązek podatkowy).
Dla odróżnienia polscy podatnicy (rezydenci podatkowi) posiadają miejsce zamieszkania na terytorium RP a przez to podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).
Osoba fizyczna mającą miejsce zamieszkania na terytorium RP to osoba fizyczna, która:
- posiada na terytorium RP centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
- przebywa na terytorium RP dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.
Jakie kategorie przychodów mogą uzyskiwać na terytorium RP polscy nierezydenci podatkowi?
W nawiązaniu do art. 3 ust. 2b ustawy o PDOF główne kategorie przychodów (dochodów) osiąganych przez polskich nierezydentów podatkowych na terytorium RP przedstawiono w poniższej tabeli.
Główne kategorie przychodów (dochodów) osiąganych przez polskich nierezydentów podatkowych terytorium RP |
|
Lp. | Wykaz dochodów (przychodów) |
1. | Przychody (dochody) z pracy wykonywanej na terytorium RP na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia |
2. | Przychody (dochody) z działalności wykonywanej osobiście na terytorium RP, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia |
3. | Przychody (dochody) z działalności gospodarczej prowadzonej na terytorium RP, w tym poprzez położony na terytorium RP zagraniczny zakład |
4. | Przychody (dochody) z położonej na terytorium RP nieruchomości lub praw do takiej nieruchomości, w tym ze zbycia jej w całości albo w części lub zbycia jakichkolwiek praw do takiej nieruchomości |
5. | Przychody (dochody) z papierów wartościowych oraz pochodnych instrumentów finansowych niebędących papierami wartościowymi, dopuszczonych do publicznego obrotu na terytorium RP w ramach regulowanego rynku giełdowego, w tym uzyskane ze zbycia tych papierów albo instrumentów oraz z realizacji praw z nich wynikających |
6. | Przychody (dochody) z umorzenia, odkupienia, wykupienia i unicestwienia w inny sposób tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych utworzonych na podstawie przepisów obowiązujących w RP oraz odpłatnego zbycia tych tytułów uczestnictwa |
7. | Przychody (dochody) z tytułu przeniesienia własności udziałów (akcji) w spółce, ogółu praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną lub tytułów uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym, instytucji wspólnego inwestowania lub innej osobie prawnej i praw o podobnym charakterze lub z tytułu należności będących następstwem posiadania tych udziałów (akcji), ogółu praw i obowiązków, tytułów uczestnictwa lub praw |
8. | Przychody (dochody) z tytułu przeniesienia własności udziałów (akcji), ogółu praw i obowiązków, tytułów uczestnictwa lub praw o podobnym charakterze w spółce nieruchomościowej |
9. | Przychody (dochody) z tytułu należności regulowanych, w tym stawianych do dyspozycji, wypłacanych lub potrącanych, przez osoby fizyczne, osoby prawne albo jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, mające miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium RP, niezależnie od miejsca zawarcia umowy i wykonania świadczenia |
Czym jest podatek u źródła?
Podatek u źródła to nieco złożona konstrukcja. Dotyczy ona właśnie tylko polskich nierezydentów podatkowych. Ma miejsce wtedy, gdy polski nierezydent podatkowy, np. sprzeda usługę dla polskiego przedsiębiorcy, zapłaci odsetki od otrzymanej pożyczki, otrzyma wynagrodzenia z tytułu świadczenia pracy, zlecenia, otrzyma dywidendę z tytułu udziałów w polskiej spółce.
Mówiąc ogólnie, jeżeli polski nierezydent podatkowy uzyska przychód w Polsce, to w większości przypadków ten przychód będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych (podatkiem u źródła).
Niezwykle ważnym jest jednak taka kwestia, iż rolę płatnika podatku u źródła spełnia polski przedsiębiorca.
Polski przedsiębiorca dokonujący niektórych nabyć od zagranicznego kontrahenta, posiadającego miejsce zamieszkania poza Polską, jest płatnikiem podatku u źródła. Skoro jest płatnikiem podatku, to ma obowiązek przed dokonaniem zapłaty dla zagranicznego kontrahenta potrącenia tej zapłaty o podatek u źródła.
Przykładowo, gdy osoba fizyczna prowadząca działalność w Niemczech (niemiecki rezydent podatkowy) sprzeda polskiej firmie usługę doradczą, to polska firma ma obowiązek przed dokonaniem zapłaty za tę usługę:
- ustalić czy niemiecki kontrahent posiada certyfikat rezydencji,
- sprawdzić umowę o unikaniu podwójnego opodatkowaniu pomiędzy Niemcami a Polską o sposobie opodatkowania, stawkach podatku czy zwolnieniach z podatku,
- sprawdzić polskie przepisy w ustawie o PDOF w kwestii opodatkowania usług doradczych,
- przed zapłatą za tę usługę pobrać w odpowiedniej wysokości i w odpowiedniej stawce podatek u źródła,
- pozostałą kwotę po potrąceniu podatku przelać na konto niemieckiego kontrahenta tytułem zapłaty za otrzymaną usługę doradczą.
Polski przedsiębiorca będący nabywcą usług, pracy, odsetek, innych nabyć od osoby fizycznej posiadającej miejsce zamieszkania poza terytorium RP jest zobligowany przed dokonaniem zapłaty za te nabycia do potrącenia podatku u źródła (podatku dochodowego od osób fizycznych) od kwoty zobowiązania, jakie ma wypłacić zagranicznemu kontrahentowi za dokonane nabycie a pozostałą część zapłaty przekazuje jemu, jako zapłatę zobowiązania za dokonane nabycie.
Certyfikat rezydencji i umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania
Certyfikat rezydencji to zaświadczenie (dokument) o miejscu zamieszkania dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych, wydane przez kraj miejsca zamieszkania polskiego nierezydenta podatkowego.
Państwo (administracja podatkowa), w którym miejsce zamieszkania posiada polski nierezydent podatkowy, np. Niemcy, wydaje na wniosek tego nierezydenta certyfikat rezydencji. W tym dokumencie jest informacja potwierdzająca, że dany niemiecki przedsiębiorca posiada miejsce zamieszkania w Niemczech oraz że jest niemieckim rezydentem podatkowym.
Jeżeli zagraniczny kontrahent zawnioskuje o ten dokument, otrzyma go od urzędu skarbowego według swojego miejsca zamieszkania, a następnie przedłoży polskiej firmie, dla której np. świadczy usługę, wówczas polska firma ma obowiązek uwzględnić ten dokument – a co za tym idzie zastosować stawki podatkowe, zwolnienia wynikające z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Jeżeli zapisy umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania mówią, iż taki przychód może być opodatkowany w całości albo częściowo w Polsce a zagraniczny kontrahent chce z tego skorzystać wówczas polska firma sięgnie do PDOF, w której są wyszczególnione stawki podatku dochodowego dla niektórych rodzajów przychodów osiąganych w Polsce przez polskich nierezydentów podatkowych. Przedstawiono je w poniższej tabeli.
Stawki podatku dochodowego od osób fizycznych od niektórych przychodów (dochodów) osiąganych na terytorium RP przez polskich nierezydentów podatkowych |
|
Wykaz przychodów (dochodów) | Stawka podatku dochodowego |
Przychody:
| 19% od dochodów (przychodów) |
Przychody z dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych |
|
Przychody ze świadczeń otrzymanych z dochodów funduszu kapitałowego, jeżeli statut przewiduje wypłaty z tych dochodów jego uczestnikom bez umarzania, odkupywania, wykupywania albo unicestwiania w inny sposób tytułów uczestnictwa w takim funduszu |
|
Przychody od wielu innych dochodów m.in. od dochodu z tytułu zwrotu środków zgromadzonych na subkoncie OIPE, od dochodu uczestnika pracowniczego planu kapitałowego |
|
Dochody (przychody) z tytułu wygranych w konkursach, grach i zakładach wzajemnych lub nagród związanych ze sprzedażą premiową, uzyskanych w państwie członkowskim UE lub innym państwie należącym do EOG | 10% wygranej lub nagrody |
Dochody (przychody) z tytułu świadczeń otrzymanych przez emerytów, rencistów lub osoby pobierające nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, w związku z łączącym ich uprzednio z zakładem pracy stosunkiem służbowym, stosunkiem pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczym stosunkiem pracy, w tym od związków zawodowych | 10% należności |
Dochody (przychody) z tytułu świadczeń pieniężnych otrzymywanych po zwolnieniu ze służby przez funkcjonariuszy służb mundurowych oraz żołnierzy, w związku ze zwolnieniem tych osób ze służby stałej na podstawie odrębnych ustaw, przez okres roku co miesiąc lub za okres roku jednorazowo albo, co miesiąc przez okres trzech miesięcy | 20% należności |
Dochody (przychody) z tytułu świadczeń otrzymanych od banków, spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych lub instytucji finansowych w rozumieniu odrębnych przepisów, w związku z promocjami oferowanymi przez te podmioty | 19% świadczenia |
Dochody (przychody) z tytułu działalności wykonywanej osobiście, jeżeli kwota należności określona w umowie zawartej z osobą niebędącą pracownikiem płatnika nie przekracza 200 zł | 12% przychodu |
Dochody (przychody) z tytułu gromadzenia oszczędności na więcej niż jednym indywidualnym koncie emerytalnym, w rozumieniu przepisów o indywidualnych kontach emerytalnych | 75% uzyskanego dochodu na każdym indywidualnym koncie emerytalnym |
Dochody (przychody) z tytułu gromadzenia oszczędności na więcej niż jednym subkoncie OIPE, jeżeli przepisy ustawy o OIPE nie przewidują takiej możliwości | 75% uzyskanego dochodu z tytułu gromadzenia oszczędności na każdym subkoncie OIPE |
Dochody (przychody) od kwoty świadczeń z tytułu gromadzenia oszczędności na subkoncie prowadzonym zgodnie z przepisami obowiązującymi na terytorium innego niż RP państwa członkowskiego UE | 10% przychodu |
Dochody (przychody) z innych źródeł u zyskane przez osobę będącą w stosunku do fundatora osobą zaliczoną do I lub II grupy podatkowej, w części odpowiadającej proporcji, o której mowa w art. 27 ust. 4 ustawy z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej, według stanu na dzień uzyskania przychodu | 10% przychodów |
Dochody (przychody) z innych niepodlegające opodatkowaniu stawką 10% | 15% przychodów |
Przychody z działalności wykonywanej osobiście takiej jak działalność:
Przychody z tytułu udziału w badaniach i eksperymentach prowadzonych przez podmioty tworzące system szkolnictwa wyższego i nauki, jak również przychody z uprawiania sportu, stypendia sportowe przyznawane na podstawie odrębnych przepisów oraz przychody sędziów z tytułu prowadzenia zawodów sportowych | 20% przychodu |
Przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników i inkasentów należności publicznoprawnych | 20% przychodu |
Przychody otrzymywane przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych | 20% przychodu |
Przychody otrzymywane przez członków Rady Mediów Narodowych | 20% przychodu |
przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od:
- z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychodów uzyskiwanych na mocy umów o zarządzanie przedsiębiorstwem | 20% przychodu |
Przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej - z wyjątkiem przychodów otrzymywanych przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych | 20% przychodu |
Przychody z odsetek gdy udzielanie pożyczek jest przedmiotem działalności gospodarczej | 20% przychodu |
Przychody z:
| 20% przychodu |
Przychody z opłat za usługi w zakresie działalności:
- wykonywanej przez osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania za granicą, a organizowanej za pośrednictwem osób fizycznych lub osób prawnych prowadzących działalność w zakresie imprez artystycznych, rozrywkowych lub sportowych na terytorium RP | 20% przychodu |
Przychody z tytułu świadczeń:
- oraz świadczeń o podobnym charakterze | 20% przychodu |
Przychody uzyskane na terytorium RP przez zagraniczne przedsiębiorstwa żeglugi powietrznej, z wyłączeniem przychodów uzyskanych z lotniczego rozkładowego przewozu pasażerskiego, skorzystanie, z którego wymaga posiadania biletu lotniczego przez pasażera | 10% przychodu |
Przychody z tytułu z tytułu należnych opłat za wywóz ładunków i pasażerów przyjętych do przewozu w portach polskich przez zagraniczne przedsiębiorstwa morskiej żeglugi handlowej, z wyjątkiem ładunków i pasażerów tranzytowych | 10% przychodu |
Stawki podatkowe dla wymienionych w powyższej tabeli niektórych przychodów (dochodów) polski przedsiębiorca stosuje z uwzględnieniem umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stroną jest Polska.
Jednakże zastosowanie przez polskiego przedsiębiorcę:
- stawki podatku wynikającej z właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania,
- niepobrania (niezapłacenia) podatku zgodnie z taką umową (zastosowanie zwolnienia z podatku albo opodatkowanie całości przychodu, dochodu w kraju miejsca zamieszkania zagranicznego kontrahenta)
– jest możliwe po okazaniu przez zagranicznego kontrahenta jego certyfikatu rezydencji.
Pobór podatku u źródła przed zapłatą zobowiązania przez polską firmę to nie koniec obowiązków
Pobór podatku u źródła to niejedyny obowiązek polskiej firmy, która obowiązkowo pełni rolę płatnika podatku względem tego podatku.
Na mocy art. 42 ust 2, 3, 4 ustawy o PDOF osoba fizyczna prowadząca działalność w Polsce (posiadająca miejsce zamieszkania w Polsce), a więc polski przedsiębiorca będący polskim rezydentem podatkowym ma obowiązek wypełnić i przesłać informację IFT-1R :
- zagranicznemu kontrahentowi (polski nierezydent podatkowy), oraz
- urzędom skarbowym, przy pomocy których naczelnicy urzędów skarbowych właściwi w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonują swoje zadania
– w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym.
Informację IFT-1R składa się zawsze, a więc także wtedy, kiedy polski przedsiębiorca w trakcie roku złożył informację IFT-1.
Polski przedsiębiorca wypełnia i składa informację IFT-1 tylko wówczas, gdy otrzyma od zagranicznego kontrahenta pisemny wniosek o jej sporządzenie. Uzupełnioną informację IFT-1 przekazuje wówczas:
- zagranicznemu kontrahentowi (polski nierezydent podatkowy), oraz
- urzędom skarbowym, przy pomocy których naczelnicy urzędów skarbowych właściwi w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonują swoje zadania
– w terminie 14 dni od dnia złożenia tego wniosku. Natomiast w przypadku zaprzestania przez polskiego przedsiębiorcę prowadzenia działalności informację IFT-1 składa nie później niż w dniu zaprzestania prowadzenia działalności.
Krzysztof Ulicki
Główny Księgowy
Krzysztof Ulicki
Główny Księgowy