Jak skorzystać z ulgi na złe długi w podatku PIT

Ulga na złe długi w podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) umożliwia wierzycielowi obniżenie przychodów o faktury za które nie otrzymał zapłaty w części albo w całości.

Ulga na złe długi w PIT dotyczy tylko należności i zobowiązań wynikających z prowadzonej działalności gospodarczej. Zatem znajduje swoje zastosowanie do należności, zobowiązań dotyczących odpowiednio zapłaty lub do zapłaty, świadczeń pieniężnych, wynikających z transakcji handlowych, jeżeli:

• z tytułu tych transakcji przynajmniej u jednej ze stron określa się przychody lub koszty uzyskania przychodów, oraz
• pozostaje bez znaczenia termin ujęcia tych przychodów i kosztów w przychodach lub kosztach uzyskania przychodów z działalności gospodarczej.

Z ulgi na złe długi ma prawo skorzystać wierzyciel, a więc sprzedawca towarów lub usług, który nie otrzymał zapłaty za zbywane towary lub usługi.

Dłużnik z kolei ma obowiązek zastosować uregulowania ulgi na złe długi, jeżeli u siebie posiada niezapłacone zobowiązania z tytułu zakupu towarów lub usług.

Pamiętając o art. 26i ust. 10 ustawy z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 226) trzeba podkreślić, iż aby w ogóle można było zastosować ulgę na złe długi przez wierzyciela i dłużnika muszą być spełnione poniższe warunki.

Powyższe warunki można wyjaśnić w następujący sposób:

• dłużnik nie może być w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji w miesiącu poprzednim przed miesiącem złożenia zeznania podatkowego,
• zobowiązanie (patrząc po stronie dłużnika) nie uległo przedawnieniu (okres 2 lat),
• transakcja (nieopłacona) zawarta jest przez firmy w ramach prowadzonej przez nich działalności, a dochody z tych działalności są opodatkowane w Polsce.

W tym miejscu powstaje pytanie: a co gdy zobowiązanie u dłużnika uległo przedawnieniu?

Niestety, pomimo przedawnienia zobowiązania po stronie dłużnika, będzie on miał wciąż obowiązek dokonać korekty kosztów in minus o niezapłacone faktury.

W jaki sposób?

Wierzyciel (sprzedawca) ma prawo zmniejszyć przychody z działalności gospodarczej o wartość (część lub całość) wystawionej faktury:

• za którą nie otrzymał zapłaty (za całą albo za część faktury), albo
• zbytej (nastąpiła sprzedaż długu),

– jeżeli upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie.

W przypadku zmniejszenia przychodu na etapie obliczania zaliczki na podatek dochodowy wierzyciel dokonuje tego zmniejszenia w miesiącu w którym upłynęło owe 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie.

Jeżeli wysokość niezapłaconych należności jest wyższa, niż uzyskany przychód z działalności gospodarczej w roku zastosowania ulgi, wówczas zmniejszenia przychodów – podstawy obliczenia podatku dochodowego (dochód) o nieodliczoną, niezapłaconą część należności sprzedawca dokona w kolejnych latach podatkowych.

Niemniej te kolejne lata podatkowe odliczenia pozostałych nieopłaconych należności z faktur to okres nie dłuższy niż okres 3 lat, licząc od końca roku podatkowego, za który powstało prawo do zmniejszenia.

Oczywiście zastosowanie ulgi na złe długi w PIT a więc zmniejszenia przychodów – podstawy obliczenia podatku dochodowego w kolejnych latach dokonuje się pod warunkiem, że należność nie została uregulowana lub zbyta.

Zmniejszenie przychodów o niezapłacone należności z faktur bądź zwiększenie przychodów o zapłacone faktury sprzedawca dokonuje w sytuacji gdy do dnia złożenia zeznania rocznego należność nie została uregulowana lub zbyta.

W przypadku, gdy po roku podatkowym, za który dokonano zmniejszenia przychodów z działalności sprzedawca otrzyma (albo sprzeda) należność z wystawionych dla dłużnika faktur (część lub całość), to jest on zobligowany do:

• zwiększenia przychodów a więc podstawy obliczenia podatku dochodowego (dochód), lub
• zmniejszenia straty

– w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym należność została uregulowana lub zbyta o wartość uregulowanych należności.

Jeżeli okaże się, że kwota straty jest mniejsza od kwoty przychodów ją zmniejszającej, różnica będzie powiększać podstawę obliczenia podatku dochodowego, a więc dochód z działalności gospodarczej.

Dłużnik (nabywca) ma obowiązek zmniejszyć koszty uzyskania przychodów z działalności gospodarczej o wartość (część lub całość) faktury:

• za którą nie zapłacił, (za całą albo za część faktury), albo

– jeżeli upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie.

W przypadku zmniejszenia przychodu na etapie obliczania zaliczki na podatek dochodowy wierzyciel dokonuje tego zmniejszenia w miesiącu w którym upłynęło owe 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie.

Czynny podatnik VAT zakupił do działalności komputer o wartości 11.000 zł netto. Z tego tytułu otrzymał od sprzedawcy fakturę wystawioną w dniu 08.06.2024r. z terminem płatności do dnia 15.06.2024r.(termin płatności z uwagi na dzień wolny zostaje przesunięty na dzień 17.06.2024r.). Do końca września podatnik nie opłacił tej faktury.

90. dzień od upływu terminu płatności z faktury to 14.09.2024r. Zatem w dacie 15.09.2024r. podatnik ma obowiązek zmniejszyć koszty uzyskania przychodu o kwotę 11.000 zł.

Dłużnik nie ma możliwości wyboru. Zmniejszenia kosztów z tytułu niezapłaconej faktury za nabyty komputer musi dokonać już na etapie obliczania zaliczki na podatek dochodowy za okres 08/2024r.

Ponadto w zeznaniu rocznym uwzględni obniżenie kosztów wobec obowiązku zastosowania ulgi na złe długi chyba, że opłaci zadłużenie.

Należy dodać, iż zmniejszenie kosztów uzyskania przychodów o niezapłacone faktury dłużnik dokonuje, gdy nie uregulował tych faktur do dnia złożenia zeznania rocznego.

W przypadku gdy po roku podatkowym, za który dokonano obniżenia kosztów z działalności, dłużnik zapłaci zobowiązanie z otrzymanych od sprzedawcy faktur (część lub całość), to jest on zobligowany do:

• zwiększenia kosztów, a więc obniżenia podstawy obliczenia podatku dochodowego (dochód), lub
• zwiększenia straty

– w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym zobowiązania zostały uregulowana lub zbyta o wartość uregulowanych należności.

Jeżeli wysokość kosztów jest większa od dochodu za rok, w którym dłużnik zapłacił zobowiązania, wówczas ponownie ujęcie pozostałej części kosztów (zapłaconych zobowiązań) dłużnik dokonuje w kolejnych latach podatkowych, nie dłużej jednak, niż przez okres 3 lat, licząc od końca roku podatkowego, za który dłużnik uregulował zobowiązanie.