Indywidualna stawka amortyzacyjna – z czym to się wiąże

Zanim jeszcze o amortyzacji środków trwałych, wpierw należałoby wspomnieć o tym co to są środki trwałe. Składniki majątku będące środkami trwałymi występują tylko w działalności gospodarczej. Prywatne składniki majątku nie stanowią środków trwałych w firmie.

Z uwagi na to, iż środki trwałe występują tylko w działalności gospodarczej, to podlegają pewnym regułom ale i muszą posiadać pewne cechy. Zaprezentowano je w poniższej tabeli.

Składniki majątku stanowiące środki trwałe podlegają ustawowym regułom ujęcia ich wartości początkowej (nabycia) w koszty firmy.

Podatnik ma do wyboru ujęcie w kosztach wartości początkowej środka trwałego za pomocą:

• amortyzacji w czasie,
• jednorazowej amortyzacji (nie dotyczy wszystkich rodzajów środków trwałych),
• bezpośredniego ujęcia w koszty firmy bez wp rowadzania do ewidencji środków trwałych.

Jeżeli mowa o amortyzacji w czasie, to podatnik ma obowiązek wyszukać roczną stawkę amortyzacyjną w Klasyfikacji Środków trwałych właściwą dla rodzaju kupionego środka trwałego. Według tej stawki będzie ujmował co roku (zapisem co miesiąc, co kwartał, co pół roku, nie rzadziej niż co rok) część wartości początkowej środka trwałego w koszty firmy.

W jednorazowej amortyzacji nabyty środek trwały podatnik ujmuje w pełnej wartości początkowej w koszty firmy. Może także zdecydować o bezpośrednim ujęciu tzw. niskocennego środka trwałego w koszty firmy (o wartości 10.000 zł lub poniżej).

Ustawodawca w pewnych wyjątkowych przypadkach przewidział możliwość zastosowania indywidualnej stawki amortyzacyjnej, która umożliwia przyspieszenie amortyzacji w czasie. Krótko mówiąc pozwala na zwiększenie wysokości kosztów możliwych do ujęcia w księgach podatkowych.

Zatem amortyzacja środka trwałego według indywidualnej stawki amortyzacyjnej dotyczy tylko amortyzacji dokonywanej w czasie i nie dotyczy jednorazowej amortyzacji środków trwałych.

Dodać do tego trzeba, że amortyzacja według indywidualnej stawki amortyzacyjnej dokonywana jest wyłącznie metodą liniową bez możliwości jej zmiany na metodę degresywną.

Należy podkreślić, iż zastosowanie indywidualnej stawki amortyzacyjnej musi nastąpić już na etapie wprowadzania składnika majątku do ewidencji środków trwałych.

Nie można wybrać amortyzacji w czasie według rocznej stawki amortyzacji, a następnie wybrać indywidualnej stawki amortyzacyjnej.

Co więcej indywidualna stawka amortyzacyjna nie znajduje się w Klasyfikacji Środków trwałych.

Indywidualna stawka amortyzacji wynika z zastosowania art. 22j ustawy z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 226, zwanej dalej ustawą o PIT).

To jeszcze nie wszystko.

Zgodnie z tym co mówi art. 22j ustawy o PIT, podatnik ma prawo ustalić indywidualną stawkę amortyzacyjną dla:

• używanych lub
• ulepszonych środków trwałych

– po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji środków trwałych.

Należy podkreślić, iż okres amortyzacji ustalony według indywidualnej stawki amortyzacji, nie może być krótszy niż stawek przedstawionych w poniższej tabeli.

Prawodawca podkreśla, że środki trwałe z grupy KŚT 3-6, 8 oraz środki transportu (KŚT 7) uważa się za używane, jeżeli podatnik udowodni, że przed ich zakupem były wykorzystywane co najmniej przez okres 6 miesięcy przez podmiot inny niż podatnik, który je nabył.

Natomiast środki trwałe z grupy KŚT 3-6, 8 oraz środki transportu (KŚT 7) są ulepszone, gdy podatnik jeszcze przed wprowadzeniem ich do ewidencji środków trwałych, poniósł nakłady na ich ulepszenie w wysokości minimum 20% ich wartości początkowej.

Jeżeli z kolei mowa o budynkach i budowlach to ustawa o PIT określa, że należy je traktować jak:

• używane, jeżeli podatnik jest w stanie udowodnić, iż przed ich zakupem były wykorzystywane przez podmiot inny niż podatnik – co najmniej przez okres 6 miesięcy,
• ulepszone, gdy jeszcze przed wprowadzeniem ich do ewidencji środków trwałych wydatki (poniesione przez podatnika) na ich ulepszenie stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej.

Porównanie indywidualnej stawki amortyzacji i standardowych stawek amortyzacji przedstawiono na poniższych przykładach.

Przedsiębiorca zakupił do działalności w okresie 08/2024r. używany samochód osobowy rocznik 2018 o wartości początkowej (ustalonej cenie nabycia) 45.000 zł. Zakup został dokonany na podstawie umowy kupna – sprzedaży.

Przedsiębiorca chce wprowadzić dany pojazd na stan środków trwałych i rozpocząć stosowanie amortyzacji zgodnie z indywidualną stawką amortyzacji. Dla używanych środków transportów wynosi ona nie więcej niż 40% (amortyzacja w okresie nie mniejszym niż 2,5 roku).

Standardowa stawka amortyzacyjna dla samochodów osobowych to 20%. Jakie będą różnice w kosztach firmy przy obu stawkach amortyzacyjnych?

Przedsiębiorca – czynny podatnik VAT zakupił do firmy używaną 2-letnią maszynę poligraficzną. Zakup nastąpił w okresie 07/2024r. Wartość początkowa maszyny to 22.000 zł netto. Zakup został dokonany na podstawie faktury.

Przedsiębiorca wprowadził maszynę na stan środków trwałych i rozpoczął stosowanie amortyzacji zgodnie z indywidualną stawką amortyzacji (nie ma możliwości dokonania jednorazowej amortyzacji z uwagi na to, że w danym roku wykorzystał już pełny jej limit).

Dla używanych środków trwałych z grupy 3-6 i 8 KŚT (maszyna poligraficzna to numer w KŚT 548) stawka ta wynosi ona nie więcej niż 50% (amortyzacja w okresie nie mniejszym niż 2 lata).

Standardowa stawka amortyzacyjna dla maszyny poligraficznej to 14%. Jakie będą różnice w kosztach firmy przy obu stawkach amortyzacyjnych?

Na powyższych przykładach widać wyraźnie, że amortyzacja środka trwałego według zastosowania indywidualnej stawki amortyzacyjnej umożliwia ujęcie pełnej wartości środka trwałego już w okresie 2,5 roku oraz 2 lat (w powyższych przypadkach).

To z kolei powoduje zwiększenie miesięcznych kosztów amortyzacji przez cały ten okres w stosunku do amortyzacji według standardowych stawek z KŚT.

Czy jest to korzystne? Zależy od tego jakie potrzeby ma podatnik. Jeżeli posiada znaczny dochód i niskie lub średnie koszty, to indywidualna stawka amortyzacyjna z pewnością w większym stopniu obniży zaliczki na podatek dochodowy.

Jeżeli jednak podatnik ponosi stratę z działalności gospodarczej, wówczas może nie być za szybkim zwiększaniem tej straty o większe odpisy amortyzacyjne wynikające z zastosowania indywidualnej stawki amortyzacyjnej.