Zdecydowana większość przychodów z działalności gospodarczej podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych (albo prawnych).
Istnieje jednak wiele zwolnień z podatku PIT, o których przedsiębiorcy powinni pamiętać. To jednak nie wszystko. Jeżeli przedsiębiorca osiąga przychód zwolniony z podatku dochodowego PIT to musi liczyć się z pewnymi skutkami podatkowymi.
Opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób fizycznych
Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2025 r. poz. 163 zwanej dalej ustawą o PDOF) opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów zwolnionych z podatku lub, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Kto ma obowiązek opodatkować wszelkiego rodzaju uzyskiwane dochody? Polski rezydent podatkowy osiągający dochody na terytorium RP (dochody z różnych tytyłów).
W nawiązaniu do art. 3 ustawy o PDOF należy wskazać, iż polski rezydent podatkowy to osoba fizyczna, która posiada miejsce zamieszkania na terytorium RP.
W takim wypadki osoba ta podlega obligatoryjnie opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów. Te zjawisko nosi nazwę nieograniczonego obowiązku podatkowego.
Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:
1) posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
2) przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.
Do rodzajów (przychodów) dochodów, jakie może uzyskiwać w Polsce tzw. polski rezydent podatkowych należą m.in. przychody (dochody) z:
- działalności gospodarczej,
- ze stosunku pracy,
- umów cywilnoprawnych,
- produkcji rolnej,
- kapitałów pieniężnych i praw majątkowych,
- najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy oraz innych umów o podobnym charakterze,
- odpłatnego zbycia nieruchomości, prawa wieczystego użytkowania gruntów, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, innych rzeczy,
- działalności prowadzonej przez zagraniczną jednostkę kontrolowaną,
- niezrealizowanych zysków.
- innych tytułów.
Natomiast polski nierezydent podatkowy to osoba fizyczna, która nie posiada na terytorium RP miejsca zamieszkania i przez to podlega obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy).
Do rodzajów przychodów (dochodów) jakie może osiągać w Polsce tzw. polski nierezydent podatkowych należą m.in. przychody (dochody) zaprezentowane w poniższej tabeli.
Przychody (dochody) jakie może osiągać tzw. polski nierezydent podatkowy |
|
Lp. | Rodzaje przychodów |
1. | Z tytułu pracy wykonywanej na terytorium RP na podstawie stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia, |
2. | Z tytułu działalności wykonywanej osobiście na terytorium RP, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia, |
3. | Z tytułu działalności gospodarczej prowadzonej na terytorium RP, w tym poprzez położony na terytorium RP zagraniczny zakład, |
4. | Z tytułu położonej na terytorium RP nieruchomości lub praw do takiej nieruchomości, w tym ze zbycia jej w całości albo w części lub zbycia jakichkolwiek praw do takiej nieruchomości, |
5. | Z papierów wartościowych, pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających dopuszczonych do publicznego obrotu w Polsce, |
6. | Z tytułu umorzenia, odkupienia, wykupienia i unicestwienia w inny sposób tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych utworzonych w Polsce, |
7. | Z tytułu przeniesienia własności udziałów (akcji) w spółce czy praw w spółkach osobowych i innych instytucjach, jeżeli co najmniej 50% wartości aktywów tej spółki czy praw w spółkach osobowych i innych instytucjach bezpośrednio lub pośrednio, stanowią nieruchomości położone na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub prawa do takich nieruchomości, |
8. | Z tytułu przeniesienia własności udziałów (akcji), ogółu praw i obowiązków, tytułów uczestnictwa lub praw o podobnym charakterze w spółce nieruchomościowej, |
9. | Z tytułu otrzymanych zapłat należności od polskich firm (z siedzibą na terytorium RP) z tytułu dostawy towarów lub usług, niezależnie od miejsca zawarcia umowy i wykonania świadczenia, |
10. | Z niezrealizowanych zysków. |
W bardzo wielu wyżej wymienionych rodzajów przychodów (dochodów) podatnik może skorzystać ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych. Wśród popularnych występują takie zwolnienia jak:
- ulga dla pracującego emeryta,
- ulga dla rodzin wielodzietnych,
- ulga dla młodych,
- ulga w przypadku zmiany miejsca zamieszkania spoza RP na RP.
Dochody uzyskiwane przez te grupy mogą korzystać ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych.
Co natomiast z działalnością gospodarczą?
Czym jest zwolnienie przedmiotowe z podatku dochodowego od osób fizycznych?
Polski rezydent podatkowy ma obowiązek opodatkowania wszelkich przychodów (dochodów), które uzyskuje w Polsce. Natomiast ma on możliwości ustawowe wynikające z art. 21 ustawy o PDOF, które skutkują zwolnieniem niektórych przychodów (dochodów) z podatku dochodowego od osób fizycznych.
Zwolnienie z podatku dochodowego nie oznacza niepodlegania pod opodatkowanie podatkiem dochodowym.
Zwolnienie z podatku dochodowego od osób fizycznych to nieopłacanie podatku dochodowego z przyczyny osiągania konkretnego rodzaju przychodu. Prawo do skorzystania z tego zwolnienia wiąże się ze spełnieniem ustawowych warunków.
Zwolnienie z podatku dochodowego od osób fizycznych przychodów z działalności to nieopłacanie podatku dochodowego w stosunku do określonej kwoty uzyskanego dochodu (zwolnienie może obejmować cały dochód lub jego część).
Należałoby w tym miejscu powiedzieć o skutkach korzystania ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych.
Jeżeli podatnik korzysta ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych, to nie nalicza od tego dochodu podatku dochodowego i – jak już wcześniej wspomniano – nie płaci go. To jest oczywiście korzyść po stronie podatnika, natomiast zwolnienie z podatku to także pewne inne konsekwencje podatkowe.
Jeżeli podatnik korzysta ze zwolnienia z podatku dochodowego, to wydatki przeznaczone na osiąganie dochodu zwolnionego nie stanowią kosztu uzyskania przychodu (wyjątkiem są niektóre dotacje np. na rozpoczęcie działalności, gdzie wydatki dokonane z dotacji można ująć w kosztach uzyskania przychodów z wyjątkiem wydatków na nabycie środków trwałych).
Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 31 ustawy o PDOF nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kosztów uzyskania przychodów ze źródeł przychodów znajdujących się na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej lub za granicą, jeżeli dochody z tych źródeł w ogóle nie podlegają opodatkowaniu albo są zwolnione od podatku dochodowego. Wyjątkowo tego przepisu nie stosuje się do przychodów zwolnionych takich jak: ulga dla seniorów, ulga dla rodzin wielodzietnych, ulga dla osób przenoszących swoje miejsce zamieszkania.
W sytuacji, gdy całość przychodów z działalności podlega zwolnieniu z podatku dochodowego od osób fizycznych, wówczas wydatki w tej działalności nie są kosztem. Natomiast, gdy część przychodów z działalności podlega zwolnieniu, wówczas wydatki w części dotyczącego tego dochodu zwolnionego nie są kosztem.
Skutków podatkowych korzystania ze zwolnienia z podatku dochodowego w stosunku do przychodów z działalności jest więcej. Do najczęstszych należą:
- brak możliwości ujmowania odpisów amortyzacyjnych od nabytych środków trwałych z dotacji zwolnionej z opodatkowania,
- brak możliwości odliczenia (zaliczenia w koszty) składek ZUS społecznych, składki zdrowotnej, innych składek np. FP od dochodu zwolnionego,
- brak możliwości odliczania ulg podatkowych w zeznaniu rocznym od dochodu zwolnionego (np. ulga termomodernizacyjna, ulga na dziecko itd.),
- dochód zwolniony z podatku dochodowego może być zaliczany do pomocy de minimis i w efekcie obniżać limit tej pomocy, z której może skorzystać podatnik (do pomocy de minimis zalicza się takie profity jak m.in. zwolnienia z podatków, dotacje, subwencje, jednorazową amortyzację, umorzenia zobowiązań podatkowych, różnego rodzaju wsparcie z budżetu państwa, wiele innych)
- pozostałe skutki.
Przykładowe zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych niektórych przychodów z działalności gospodarczej
Zwolnienie z podatku dochodowego od osób fizycznych przychodów działalności gospodarczej to niepłacenie podatku od tego przychodu a więc przychodu (dochodu), który jest objęty zwolnieniem.
Przykłady popularnych zwolnień z podatku dochodowego od osób fizycznych (poza ww.), z których mogą korzystać osoby fizyczne prowadzące działalność, przedstawiono w poniższej tabeli.
Niektóre przykłady przychodów (dochodów) zwolnionych z podatku dochodowego od osób fizycznych |
|
Przedmiot zwolnienia | Uwagi |
Diety i inne należności za czas podróży służbowej pracownika oraz podróży osoby niebędącej pracownikiem (np. przedsiębiorcą) | Zwolnienie przysługuje do wysokości określonej w odrębnych ustawach lub w przepisach wydanych przez ministra właściwego do spraw pracy w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju. |
Odszkodowania za szkody w środku trwałym | Nie dotyczy samochodów osobowych. Odszkodowanie można zaliczyć do przychodów, tylko w części faktycznie wydatkowanej – w roku podatkowym lub w kolejnym – na remont tego samego środka trwałego, zakup nowego środka trwałego tego samego rodzaju (wg KŚT), albo jego wytworzenie we własnym zakresie. |
Dochody uzyskane z tytułu wynajmu | Pokoi gościnnych, w budynkach mieszkalnych położonych na terenach wiejskich w gospodarstwie rolnym, osobom przebywającym na wypoczynku oraz dochody uzyskane z tytułu wyżywienia tych osób, jeżeli liczba wynajmowanych pokoi nie przekracza 5 |
Dotacje, subwencje, dopłaty i inne nieodpłatne świadczenia lub świadczenia częściowo odpłatne | Otrzymane na cele związane z działalnością rolniczą z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, od agencji rządowych, agencji wykonawczych, państwowych jednostek organizacyjnych posiadających osobowość prawną, których zadaniem jest prowadzenie doradztwa rolniczego, lub ze środków pochodzących od rządów państw obcych, organizacji międzynarodowych lub międzynarodowych instytucji finansowych |
Wartość majątku otrzymanego w związku z likwidacją osoby prawnej lub spółki, | W części stanowiącej koszt nabycia lub objęcia udziałów (akcji) w tej spółce lub udziałów w zyskach osoby prawnej |
Dopłaty bezpośrednie stosowane w ramach Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej, | Otrzymane na podstawie odrębnych przepisów |
Płatności na realizację projektów w ramach programów finansowanych z udziałem środków europejskich, otrzymane z Banku Gospodarstwa Krajowego, | Z wyłączeniem płatności otrzymanych przez wykonawców |
Premia termomodernizacyjna, premia remontowa i premia kompensacyjna | Uzyskane na podstawie ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz o centralnej ewidencji emisyjności budynków |
Dotacje | W rozumieniu przepisów o finansach publicznych, otrzymane z budżetu państwa lub budżetów jednostek samorządu terytorialnego |
Wartość otrzymanych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych oraz wartość świadczeń rzeczowych (w naturze) | Finansowanych lub współfinansowanych ze środków budżetu państwa, jednostek samorządu terytorialnego, ze środków agencji rządowych, agencji wykonawczych lub ze środków pochodzących od rządów państw obcych, organizacji międzynarodowych lub międzynarodowych instytucji finansowych, w ramach rządowych programów oraz programów służących realizacji umowy partnerstwa i programów rozwoju, o których mowa w przepisach dotyczących wdrażania funduszy unijnych |
Dochody podatników uzyskane z działalności gospodarczej prowadzonej na terenie specjalnej strefy ekonomicznej | Na podstawie zezwolenia, przy czym wielkość pomocy publicznej udzielanej w formie niniejszego zwolnienia nie może przekroczyć wielkości pomocy publicznej dla przedsiębiorcy, dopuszczalnej dla obszarów kwalifikujących się do uzyskania pomocy w największej wysokości, zgodnie z odrębnymi przepisami |
Na koniec warto wspomnieć, iż powyższych zwolnień z podatku dochodowego od osób fizycznych mogą skorzystać zarówno osoby fizyczne prowadzące działalność z siedzibą na terytorium RP, które są polskimi rezydentami jak i nie są, przy czym polscy nierezydenci podatkowi nie skorzystają ze wszystkich zwolnień z podatku dochodowego od osób fizycznych zawartych w art. 21 ustawy o PDOF.
Krzysztof Ulicki
Główny Księgowy
Krzysztof Ulicki
Główny Księgowy